Η γενικώτερη αμφισβήτηση του ρόλου του κλήρου στα 1821

Από το έργο του Σαράντου Καργάκου,

«Η Ελληνική Επανάσταση του 1821»,

τομ. Α’, σελ. 248-249

 

Επανερχόμενοι στο ρόλο του κλήρου δεν πρέπει να αγνοούμε τη μαρτυρία του Φωτάκου, πού ήταν ο πιο κοινωνικά προβληματισμένος απ’ όλους τούς απομνημονευματογράφους του Αγώνα. Γράφει:

«Οι αρχιερείς εσυγχωρούσαν (=έδιναν την άδεια) εις τούς ιερείς να διαβάζουν εις τας εκκλησίας παρακλήσεις νύκτα και ημέραν προς τον Θεόν διά να ενισχύση τους Ελληνας εις τον μέλλοντα αγώνα〮 και εις τούς πνευματικούς δε και εις τούς άλλους κληρικούς εσυγχώρησαν να παρακινούν κατά την εξομολόγησίν των τούς Έλληνας εις την επανάστασιν, και να την θεωρούν ως θρησκευτικώς συγχωρημένην〮 διότι ο Θεός όλους τούς ανθρώπους έπλασεν ελευθέρους. Τους παρεκίνουν δε οι πνευματικοί εις επανάστασιν, διότι οι Έλληνες είχαν τόσο πολύ εξασθενήσει από την τυραννίαν, και η

Η Ελληνίδα στην Τουρκοκρατία και στο «21» (μέρος 2ο)

το 1ο μέρος: ΕΔΩ

Επανέλαβαν τις θυσίες-αυτοθυσίες του Ζαλόγγου στη βραχώδη κοίτη του ποταμού Μαυρονέρι (Αραπίτσα) οι Ελληνίδες της Νάουσας το 1822, για να μην πέσουν ζωντανές στα χέρια των Τούρκων και για να αποφύγουν ατιμώσεις, μαρτύρια και εξισλαμισμό των παιδιών τους. Οι γυναίκες και θυγατέρες – νύφες των προεστών και οπλαρχηγών της Νάουσας δέχθηκαν το 1822 συσσωρευμένα πρωτοφανή μαρτύρια: Μισοθαμένες στο χώμα ως πάσσαλοι, δέχονταν βρισιές από τις Μουσουλμάνες και κτυπήματα από τα μικρά παιδιά των Τούρκων, με αναμμένα δαυλιά! Ο ίδιος ο Αλμπούλ – Αμπούδ τους πρότεινε να εξισλαμισθούν. Και όταν δέχθηκε την άρνησή τους, άλλες έκλεισε σε σάκκους με γάτες και ποντίκια , άλλες σε σάκκους γεμάτους φίδια και άλλες γυναίκες έκλεισε σε οχετούς, των οποίων απέφραξε την έξοδο!