Φώτη Δημητρακόπουλου
Καθηγητοῦ Βυζαντινῆς Φιλολογίας
Ποῦ κεῖται ἡ θελκτικότητα τοῦ παπαδιαμαντικοῦ διηγήματος; Ἀναμφισβήτητα στὴν ποιητικότητά του – ὁ Παλαμᾶς πρῶτος, κι ἄλλοι μετὰ ἀπὸ αὐτόν, τὸ διακήρυξε: «Μέσα στὸν παρατηρητὴ εἶναι καὶ ἕνας ποιητής», «Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ποιητὴς μὲ τὸν πεζὸ λόγο». Πῶς γίνεται λοιπὸν αἰσθητὴ καὶ νοητὴ ἡ ποιητικότητα αὐτή; Ἕνα τέτοιο ἐρώτημα εἶναι ἀπὸ τὰ δυσκολότερα τῆς προσέγγισης τῆς λογοτεχνίας καὶ ἴσως νὰ μείνει γιὰ πάντα ἀναπάντητο· ὡστόσο ὀφείλουμε νὰ προσπαθοῦμε νὰ δώσουμε τὴν ἀπάντηση ποὺ ἀνταποκρίνεται στὶς ἀντιλήψεις καὶ στὶς πεποιθήσεις μας, γνωρίζοντας τὴ μερικότητα κάθε τέτοιας ἀπάντησης. Ἡ ποιητικότητα μετριέται μὲ τὸν βαθμὸ τῆς ἐπιτυχίας καὶ τὴν ἔνταση τῆς συγχώνευσης τοῦ σημαίνοντος μὲ τὸ σημαινόμενο, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὸ βάθος καὶ τὸ πλάτος τῶν σημαινομένων· ἡ μέτρηση ὅμως αὐτὴ ἀφήνει πάντα ἀσύλληπτο κάποιο ὑπόλοιπο, ἐκεῖνο τὸ ὑποκειμενικὸ αἴσθημα ποὺ κάνει κάθε ἔργο τέχνης νὰ μᾶς ἀρέσει ἢ νὰ μὴν μᾶς ἀρέσει.
Αντέχουμε... 