ΑΦΙΕΡΩΜΑ : ΧΙΟΣ –ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ ΧΙΟΥ

Η Μονή εορτάζει 29 Αυγούστου του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου του Βαπτιστού.

Γράφει η Τασσώ Γαΐλα

Αρχιπέλαγος του Αιγαίου. Χίος. Μονή Μουνδών. Το δεύτερο σπουδαιότερο μοναστικό κέντρο του νησιού μετά την Ιερά Νέα Μονή.

Πάμε λοιπόν στην βορειοδυτική Χίο, κοντά στο χωριό Διευχά,  όπου βρίσκεται η Ιερά Μονή Μουνδών αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη Πρόδρομο και η ονομασία της προέρχεται, πιθανότατα, από την τοποθεσία Μουντά, κοντά στη Βολισσό, όπου η Μονή  βρισκόταν αρχικά, πριν μεταφερθεί στη σημερινή της θέση.

Η παράδοση ανάγει την ίδρυσή της στους βυζαντινούς χρόνους, αλλά η πρώτη αναφορά της στις πηγές είναι το 1574, και σχετίζεται με την ανακαίνισή της από τον ιερομόναχο Ιάκωβο Λαγκαδιώτη. Ήταν σταυροπηγιακή και άκμασε σημαντικά από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα. Διέθετε μεγάλη περιουσία και πλούσια βιβλιοθήκη, έγινε πυρήνας θεολογικών μελετών και φιλοξένησε σπουδαίους λόγιους και επιφανείς Χιώτες. Καταστράφηκε το 1822 από τους Τούρκους, ανακαινίσθηκε και ξανακαταστράφηκε από τον ισχυρό σεισμό του 1881, γεγονός που σήμανε και την αρχή της παρακμής και σταδιακής εγκατάλειψής της.

 

Από το συγκρότημα της μονής διατηρείται σε καλή κατάσταση το καθολικό. Γύρω του, μικρά παρεκκλήσια, κελλιά και βοηθητικά κτίσματα, που σχηματίζουν περίβολο, είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους ερειπωμένα.

Αρχιτεκτονικά ο ναός ανήκει στον τύπο της μονόκλιτης καμαροσκέπαστης βασιλικής  αγιογραφήθηκε το 1730, από τον ζωγράφο ιεροδιάκονο Κωνσταντή Καταρρακτούση, με τη χρηματοδότηση του μετέπειτα ηγούμενου Ιάκωβου Αργέντη. Οι τοιχογραφίες αυτές καταστράφηκαν το 1822 και εκείνες που διατηρούνται μέχρι σήμερα έγιναν από ανώνυμο ζωγράφο το 1849, όπως αναφέρει η επιγραφή επάνω από την είσοδο. Η τεχνοτροπία τους συνδυάζει τη λαϊκή μεταβυζαντινή ζωγραφική με τις δυτικές επιδράσεις και ορισμένες από τις παραστάσεις είναι μοναδικές, όπως αυτή του σταυρωμένου μοναχού, με τον τίτλο «ο βίος του αληθούς μοναχού».

Η Μονή σήμερα δεν έχει σήμερα μοναχούς είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου  και εορτάζει στις 29 Αυγούστου.

.

Όπως προανέφερα το χτίσιμο του χωριού μας(εννοεί τα Διευχά χωριό πλησίον της Μονής) και η ύπαρξη του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη και οφείλει την ύπαρξη του στην Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Μουνδών που χτίστηκε τον 15ο αιώνα στο όνομα του προφήτη Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Η Ιερά Μονή είχε κτιστεί πρίν από πολλά χρόνια, άγνωστο πότε, σε άλλη θέση κοντά στην Βολισσό. Στο μέρος αυτό λόγω της μορφολογίας του εδάφους και των υψηλών δέντρων, σπάνια έβλεπε ο ήλιος, ήταν πάντα σαν σούρουπο και το ονόμαζαν τα Μουντά. Η περιοχή αυτή βρισκόταν μεταξύ Βολισσού και Λουτρών και κάποτε πήρε φωτιά και καταστράφηκε η εκκλησία και τα κελιά των μοναχών. Έτσι ζήτησαν από τον τότε Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως την άδεια να κτίσουν την Μονή στη σημερινή της θέση και παρέμεινε το όνομα Μονή Μουνδών.Το χτίσιμο και η μεταφορά της Μονής έγινε το 1574-1576 , επί Ηγουμενίας τότε του Ιάκωβου Λαγκαδιώτη. Η Μονή στη νέα της θέση ήκμασε πολύ από της κτήσεως της μέχρι το 1900 όπου άρχισε να παρακμάζει. Από την Μονή πέρασαν πολλοί λόγιοι Ηγούμενοι, την διοίκησαν σωστά και την έκαναν κέντρο των θρησκευτικών συνελεύσεων και γραμμάτων. 

Ο συγγραφέας Στυλιανός Π. Γιαλιάς σημειώνει στο βιβλίο του <Διευχά/ένα όμορφο χωριό της Χίου>:

Η τελευταία επισκευή του Ναού, η συμπλήρωση της Αγιογράφησης της και αποκατάστασης των ζημιών που προξένησαν οι Τούρκοι κατά την σφαγή του 1822, έγινε το 1849 όπως αναγράφει πάνω από το εσωτερικό της εισόδου του Ιερού Ναού. Οι γέροι του χωριού μου έλεγαν ότι όλο το κίτρινο χρώμα, που χρησιμοποίησαν τότε οι Αγιογράφοι για τα φωτοστέφανα κλπ των τοιχογραφιών, το έφτιαχναν από επεξεργασία των κρόκων του αυγού και το μπλε από λουλάκι με πρόσμιξη τσίγκου και άλλων υλικών της εποχής. Κατά την αγιογράφηση του 1849, οι γέροι του χωριού μου έλεγαν ότι είχαν φέρει στον Μάναγρο (εννοεί το λιμανάκι κοντά στο χωριό) 3 καΐκια φορτωμένα με αυγά για τον σκοπό αυτό και τα κουβαλούσαν με μουλάρια και γαϊδούρια στην Μονή, μέσα σε κοφίνια με άχυρα για να μην σπάνε κατά την μεταφορά. 

Στην περίοδο της ακμής της ο αριθμός των μοναζόντων ξεπερνούσε τους 90, μαζί με αυτούς που διαβίωναν στα μετόχια Ζαρτουλίδας, Κουκουλώνα και Αγίου Δημητρίου. Οι μοναχοί αρχικά διαβίωναν με το κοινόβιο σύστημα στην Μονή και η προσωπική τους περιουσία, μετά την κουρά σε μοναχό περιερχόταν στην κυριότητα της Μονής. Όλη την ημέρα εργάζονταν στα κτήματα της Μονής είτε καλλιεργώντας τα είτε επιβλέποντας τους εργάτες που εργάζονταν με μεροκάματο σε αυτά. Το βράδυ μετά την δύση του ήλιου η σιδερένια πόρτα της Μονής έκλεινε, είχε φύλακα και απαγορευόταν σε όλους να μπούν και να βγούν….

Από το 1900 και κυρίως μετά την απελευθέρωση της Χίου άρχισε η φθίνουσα πορεία της Μονής. Οι μοναχοί μέρα με τη μέρα λιγόστευαν, δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν τα κτήματα και άρχισαν να τα πουλούν σε ιδιώτες….Ο τελευταίος μοναχός της μονής Δαμασκηνός Βασιλάκης απεβίωσε το 1956 και έκτοτε η Μονή Μουνδών ερήμωσε…

.

 

Μονή Μουνδών Χίου: Ορθοδόξου Πίστεως κορυφαίο προσκύνημα με τοιχογραφίες-Αγιογραφίες μοναδικές στην Ορθοδοξία δημιουργία αγνώστου αγιογράφου το 1849. Αγιογραφίες που αφήνουν άφωνο τον επικέπτη του Καθολικού της Μονής με την αρτιότητα τους, τα πρωτότυπα θέματα, θέματα και από την Παλαιά Διαθήκη , ασυνήθιστα έντονοι χρωματισμοί και Φως… άπλετο Φώς …

Κάθε χρόνο στην Μονή Μουνδών καταφτάνουν οργανωμένα γκρούπ από το εξωτερικό ειδικά για αυτές τις Αγιογραφίες. Επισκεφτείτε την.

Η Μονή εορτάζει 29 Αυγούστου του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου του Βαπτιστού.

 Ιερά Μονή Μουνδών Χίου:Η Μονή με τις μοναδικές στον κόσμο Αγιογραφίες.

1849-2019:170 Χρόνια από την αγιογράφηση της.

Πηγές: Α. Αξιωτάκης-1999: Ιστορία της Ιεράς Μονής Μουνδών.

      &:    Στυλιανός Γιαλιάς: Διευχά/ ένα όμορφο χωριό της Χίου. Τέσσερις      αιώνες Ιστορίας και παράδοσης. Εκδόσεις Άλφα πι/Χίος-2018.

Κείμενο

Τασσώ Γαΐλα

Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.

 

.