ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Κατά τήν περίοδο αὐτή τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, κάθε Παρασκευή ἀπόγευμα τελεῖται μία ἀπό τίς ὡραιότερες ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας. Θυμάστε πῶς λέγεται;…
«Ἀκάθιστος Ὕμνος» ἤ ἀλλιῶς «Χαιρετισμοί» στήν Παναγία.
–Γιατί λέγονται «Χαιρετισμοί» (…)
Διότι ἐπαναλαμβάνεται ὁ χαιρετισμός στήν Παναγία «Χαῖρε».
Ἀξίζει ὅμως νά γνωρίσουμε τήν καταπληκτική ἱστορία τῶν «Χαιρετισμῶν».
Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο για το ιστορικό του Ακαθίστου Ύμνου, που καταλήγει με τα ακόλουθα βαρυσήμαντα λόγια:
“Αυτά τα κοσμοϊστορικά γεγονότα μας φέρνει στη μνήμη κάθε χρόνο η ακολουθία των Χαιρετισμών…….θυμίζοντας σε όλους ότι στις πιο απελπισμένες στιγμές, όταν δεν υπάρχει ανθρώπινη βοήθεια, ύστατη ελπίδα παραμένει ο Θεός, αρκεί να πιστέψουμε σε Αυτόν. Γι’ αυτό και ο Ελληνισμός που γνώρισε αυτοκράτορες σαν τον Ηράκλειο προσδοκά οι ηγέτες του να δείχνουν την ίδια ευσέβεια.”
Λίγες εκκλησιαστικές ακολουθίες παραμένουν τόσο βαθιά εντυπωμένες στους Ορθόδοξους Έλληνες όσο η ακολουθία των Χαιρετισμών. Συνυφασμένη με τον ερχομό της άνοιξης, το ευωδιαστό αεράκι από κάποιον γειτονικό κήπο, την αξεπέραστη μελωδία των ύμνων η οποία επηρέασε και την κοσμική ελληνική μουσική, η ακολουθία των Χαιρετισμών έρχεται να συνδέση την προσωπική χαρά για τη δυνατότητα της σωτηρίας με το συλλογικό ευχαριστήριο προς την Θεοτόκο.
Ο Ακάθιστος Ύμνος εψάλη το καλοκαίρι του 626 μετά από την σωτηρία της Πόλης (8 Αυγούστου).Σύμφωνα με θεολόγους ο Ακάθιστος Ύμνος ψάλλεται παρ΄όλα αυτά την Μεγάλη Τεσσαρακοστή (και όχι τον 15Άυγουστο) για να συνοδεύσει την γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Η μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού, επειδή βρίσκεται ημερολογιακά μέσα σε περίοδο Νηστείας, στερείται προεόρτιων και μεθεόρτιων. Ο Ακάθιστος Ύμνος, λοιπόν, έρχεται να συνοδέψει την γιορτή του Ευαγγελισμού και να καλύψει το κενό που δημιουργείται λόγω της περιόδου της Νηστείας, όσον αφορά τα προεόρτια και μεθεόρτια.
Και επειδή ο εορτασμός χαρμόσυνων γεγονότων, κατά την περίοδο Νηστείας, επιτρέπεται μόνο το Σάββατο και την Κυριακή, η ψαλμωδία του Ακάθιστου ψάλλεται κατά τα απόδειπνα των Παρασκευών τα οποία λειτουργικά ανήκουν στην ημέρα του Σαββάτου.Γιατί ονομάζεται Ακάθιστος Ύμνος;
Για να βρούμε την απάντηση στην ερώτηση αυτή θα πρέπει να ανατρέξουμε στην ιστορία και να δούμε τα ιστορικά στοιχεία του Ακάθιστου Ύμνου. Σύμφωνα με το Συναξαριστή ή Συναξάρι ο Ακάθιστος Ύμνος ψάλει το καλοκαίρι του 626. Την εποχή εκείνη ο αυτοκράτορας
π. Δημητρίου Μπόκου
«Χαίρε ανόρθωσις των ανθρώπων»
1674… Στη μακρινή Ρωσία, οι βαρβαρικές ορδές των Μογγόλων λυμαίνονται τα πάντα. Λεηλατούν και τα μοναστήρια. Έχουν συλλάβει μοναχούς και τους κακομεταχειρίζονται. Τους βάζουν να δουλεύουν απ’ το πρωί ως το βράδυ σκληρά στα λατομεία, όπου κάτω απ’ το μαστίγιο σπάζουν και κουβαλούν πέτρα. Έχουν περάσει στα χέρια τους σιδερένιες αλυσίδες.
Οι μοναχοί όμως και μέσα στις απάνθρωπες συνθήκες της σκλαβιάς δεν χάνουν το θάρρος τους. Δεν απελπίζονται. Παρά την κοπιώδη εργασία, δεν σταματούν την προσευχή τους. Υψώνουν το βλέμμα στον ουρανό για να παρακαλέσουν τον ουράνιο πατέρα τους, να ικετεύσουν τη Βασίλισσα των ουρανών να έλθει βοηθός στη θλίψη τους. Σε μια τέτοια στιγμή ένας μοναχός υψώνει την κραυγή της ψυχής του προς την Παναγία:
– Θέλω να σε βρω, Παναγία μου, πάλι! Θέλω να ’ρθώ στο Ποτσάεβ (μοναστήρι της Παναγίας) να σε προσκυνήσω! Θέλω να ’ρθώ στη Χάρη σου!
Και η Γοργοεπήκοος Παναγία ακούει τον αγαπημένο υιό της που τη φωνάζει μυστικά. Και τί κάνει; Στέλνει Άγγελο Κυρίου. Και ενώ ο μοναχός, μετά από μια κουραστική μέρα, κάθεται λίγο να ξεκουραστεί, νοιώθει ξαφνικά κάποιον να τον σηκώνει ψηλά. Να τον μεταφέρει μακριά στον αέρα. Να τον φέρνει απέναντι από την Παναγία, στο μοναστήρι του Ποτσάεβ και εκεί να τον αφήνει κάτω.
Οι Χαιρετισμοί της Παναγίας μας σε απλή και κατανοητή γλώσσα,- και μία εικόνα για κάθε οίκο (“στροφή”) του Ακαθίστου Ύμνου
.
ΚΟΝΤΑΚΙΟ (προοίμιο)
Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια, ως λυτρωθείσα των δεινών, ευχαριστήρια, αναγράφω σοι η Πόλις σου,Θεοτόκε, αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον, εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον ίνα κράζω σοι, Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
Σ’ Εσένα Θεοτόκε, την Υπέρμαχο Στρατηγό, μ’ ευγνωμοσύνη η Πόλη σου αποδίδει τη νίκη. Και σου αναπέμπει θερμές ευχαριστίες, επειδή (με τη δική σου επέμβαση) λυτρωθήκαμε απ’ τις συμφορές. Εσύ όμως που η δύναμή σου είναι Συνέχεια →
Αντέχουμε... 