ΑΦΙΕΡΩΜΑ : ΧΙΟΣ –ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ ΧΙΟΥ

Η Μονή εορτάζει 29 Αυγούστου του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου του Βαπτιστού.

Γράφει η Τασσώ Γαΐλα

Αρχιπέλαγος του Αιγαίου. Χίος. Μονή Μουνδών. Το δεύτερο σπουδαιότερο μοναστικό κέντρο του νησιού μετά την Ιερά Νέα Μονή.

Πάμε λοιπόν στην βορειοδυτική Χίο, κοντά στο χωριό Διευχά,  όπου βρίσκεται η Ιερά Μονή Μουνδών αφιερωμένη στον άγιο Ιωάννη Πρόδρομο και η ονομασία της προέρχεται, πιθανότατα, από την τοποθεσία Μουντά, κοντά στη Βολισσό, όπου η Μονή  βρισκόταν αρχικά, πριν μεταφερθεί στη σημερινή της θέση.

Η παράδοση ανάγει την ίδρυσή της στους βυζαντινούς χρόνους, αλλά η πρώτη αναφορά της στις πηγές είναι το 1574, και σχετίζεται με την ανακαίνισή της από τον ιερομόναχο Ιάκωβο Λαγκαδιώτη. Ήταν σταυροπηγιακή και άκμασε σημαντικά από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα. Διέθετε μεγάλη περιουσία και πλούσια βιβλιοθήκη, έγινε πυρήνας θεολογικών μελετών και φιλοξένησε σπουδαίους λόγιους και επιφανείς Χιώτες. Καταστράφηκε το 1822 από τους Τούρκους, ανακαινίσθηκε και ξανακαταστράφηκε από τον ισχυρό σεισμό του 1881, γεγονός που σήμανε και την αρχή της παρακμής και σταδιακής εγκατάλειψής της.

 

Περιγραφή της εικόνας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

(Χρήστος Γκότσης)

Η αγία εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι πολυπρόσωπη. Δύο όμως πρόσωπα ξεχωρίζουν στην όλη παράσταση: Ο Χριστός και η Παναγία. Ο Ιησούς με το ηγεμονικό του παράστημα που κρατεί την ψυχή της Παναγίας, βρέφος φασκιωμένο, και το λιπόσαρκο σκήνωμα της Παναγίας.

«Στην εικόνα δεσπόζει το νεκρικό κρεβάτι, στολισμένο με πλούσια ποδέα, όπου αναπαύεται η Παναγία με τα χέρια σταυρωμένα. Μπροστά στερεωμένο σε ένα απλό κηροπήγιο καίει ένα χοντρό κερί. Πίσω από το νεκρικό κρεβάτι και στη μέση ακριβώς στέκει ο Χριστός με το σώμα σε περίεργη στροφή προς τα δεξιά, προς την κεφαλή της Μητέρας του. Στα χέρια του απλωμένα στην ίδια κατεύθυνση, κρατεί την ψυχή της, που έχει τη μορφή φασκιωμένου μωρού με τα χέρια σταυρωμένα. Τον τριγυρίζει δόξα.

Γρηγόριος Ζουράβλεφ, (Григорий Журавлев) Ένας θαυμάσιος μαρτυρικός αγιογράφος χωρίς χέρια και πόδια! (1858 -16 Φεβρουαρίου 1916))

(σχόλιο Μέλιας: Τι να γράψεις για αυτόν τον ευλογημένο άνθρωπο, που δεν είχε χέρια και πόδια αλλά είχε στην καρδιά του τον Θεό και τους αγίους του; Ίσως κάποιοι να ενοχλούνται στη θέα του «διαφορετικού» αλλά το «διαφορετικό» μας δίνει μαθήματα ζωής, σεβασμός λοιπόν και όχι οίκτο στη δύναμη της ψυχής τους!)

Το 1858 στο χωριό Ουτέβκα της Σαμάρας, στη Ρωσία, γεννήθηκε ο Γρηγόριος Ζουράβλεφ, ένα ιδιαίτερο παιδί όμως αφού γεννήθηκε χωρίς χέρια και πόδια.

«Πρέπει να έχει μια οικογένεια. Ο Θεός δεν θα μας εγκαταλείψει», απαντούσε η μητέρα του, μια γυναίκα με φόβο Θεού, σε όλες τις προκλήσεις- προτάσεις που δέχτηκε από συγγενείς και φίλους να το απομακρύνει.

Όταν τον βάφτισαν, ο ιερέας προφητικά είπε: «Το φως του Κυρίου κατέβηκε στην ψυχή αυτού του παιδιού. Ο Θεός δεν μας έδωσε το στόμα μόνο για να τρώμε, αλλά και για να κάνουμε πολλά θαυμαστά πράγματα. Αν και φαίνεται ανήμπορος, με αυτό το στόμα θα σας θρέψει όλος τους!»

Η τοιχογραφία του Αγίου Νικολάου στα Μύρα της Λυκίας

Στα νοτιοδυτικά παράλια της Μικράς Ασίας βρίσκεται η Λυκία. Στα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου έζησε ο Άγιος Νικόλαος, επίσκοπος Μύρων.

Μετά το θάνατό του ο τάφος του στα Μύρα απετέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα έως το 1087 και την κλοπή του σκηνώματος του από Ιταλούς «εμπόρους» από το Bari. Στα Μύρα χτίστηκε μεγαλοπρεπής ναός προς τιμήν του αγίου Νικολάου.

Η τοιχογραφία του τρούλου στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στα Μύρα της Λυκίας

.

ΕΥΛΑΒΕΙΑ ΣΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ (λόγοι αγίου Παΐσίου)

(με αφορμή την Κυριακή της Ορθοδοξίας , όπου τιμάμε την αναστήλωση των εικόνων)

Πόση ευλάβεια πρέπει να έχουμε στις εικόνες!

Ένας μοναχός ετοίμασε μία εικόνα του Αγίου Νικολάου, για να την δώσει ευλογία σε κάποιον. Την τύλιξε με καλό χαρτί και την έβαλε σε ένα ντουλάπι, μέχρι να την δώσει. Αλλά χωρίς να τα προσέξει, την έβαλε ανάποδα. Σε λίγο άρχισε να ακούγεται μέσα στο δωμάτιο ένας κρότος. Κοίταζε ο μοναχός από δω, αποκεί, να δει από πού ερχόταν αυτός ο κρότος. Που να πάει ο νούς του ότι ερχόταν από το ντουλάπι! Ο κρότος συνέχιζε για αρκετή ώρα, «τακ-τακ-τακ-»· δεν τον άφηνε να ησυχάσει. Τελικά όταν πήγε κοντά στο ντουλάπι, κατάλαβε ότι ο κρότος έβγαινε από εκεί. Το ανοίγει και βλέπει ότι ο κρότος έβγαινε από την εικόνα. «Τι να έχει η εικόνα; λέει· για να δώ». Μόλις την ξετύλιξε, είδε πως ήταν ανάποδα. Την έστησε όρθια και αμέσως σταμάτησε ο κρότος.

 

Ο ευλαβής ιδιαίτερα ευλαβείται τις εικόνες. Και όταν λέμε «ευλαβείται τις εικόνες», εννοούμε ότι ευλαβείται το εικονιζόμενο πρόσωπο. Όταν έχει κανείς μια φωτογραφία του πατέρα του, της μάνας του, του παππού του, της γιαγιάς του, του αδελφού του, δεν μπορεί να την σχίσει ή να την πατήσει, πόσο

Φώτιος Κόντογλου ( 8 Νοεμβρίου 1895 – 13 Ἰουλίου 1965) Ἁγιογράφος, Λογοτέχνης, Ὀρθόδοξος και Ἕλληνας

Τὸ βυζαντινοπρεπὲς καὶ λαϊκότροπο ὕφος τοῦ Κόντογλου ξένισε τὴν ἐθισμένη στὶς τεχνοτροπίες τοῦ εὐρωπαϊκοῦ συρμοῦ κοινωνία, καθὼς δὲν νεωτέριζε ἀκολουθώντας κάποια ἤδη ἀναγνωρισμένη τάση στὸ Παρίσι, ἀλλὰ ἀντίθετα καινοτομοῦσε ἀναπλάθοντας δημιουργικὰ στοιχεῖα παραδοσιακῆς τέχνης σὲ ἔργα κοσμικοῦ περιεχομένου, προτείνοντας τὴν ἐπιστροφὴ σὲ μιὰ «ξεχασμένη» κοσμοθεωρία.

Οἱ ἄνθρωποι καταντήσανε σὰν ἄδεια κανάτια, καὶ προσπαθοῦν νὰ γεμίσουν τὸν ἑαυτό τους, ρίχνοντας μέσα ἕνα σωρὸ σκουπίδια, ἐκθέσεις μὲ τερατουργήματα, μπάλλες, ὁμιλίες καὶ ἀερολογίες, καλλιστεῖα, ποὺ μετριέται ἡ ἐμορφιὰ μὲ τὴ μεζούρα, ἠλίθιους καρνάβαλους, συλλόγους λογῆς-λογῆς μὲ γεύματα καὶ μὲ σοβαρὲς συζητήσεις γιὰ τὸν ἴσκιο τοῦ γαϊδάρου, συνδέσμους ἀφιερωμένους στοὺς ἀποθεωμένους ἄνδρας τῆς Εὐρώπης κι ἕνα σωρὸ ἀλλὰ τέτοια. Αὐτή, μὲ μιὰ ματιά, εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς ἀνθρωπότητας σήμερα, ποὺ νὰ μὴν ἀβασκαθῇ!

Ποῦ νὰ βρεῖ κανένας καταφύγιο; … -Δόξα στὸν Θεό, ποὺ ὑπάρχει ἀκόμα κάποιο καταφύγιο γιὰ μᾶς ποὺ δὲν εἴμαστε σὲ θέση νὰ νοιώσουμε «τὸ μεγαλεῖο τῆς ἐποχῆς μας». Δόξα στὸν θεὸ ποὺ ὑπάρχουν ἀκόμα κάποιοι τόποι ποὺ δὲν τοὺς ἐξήρανε αὐτὴ ἡ φυλλοξήρα ποὺ λέγεται σύγχρονος πολιτισμός.

«Καλὸ εἶναι νὰ ὑπάρχεις, ἀλλὰ νὰ ζεῖς εἶναι ἄλλο πρᾶγμα»

Ο Απόστολος Παύλος στην Ελλάδα…και η άκρως επίκαιρη σημασία του σήμερα στη Γερμανία.

 (Εικονογραφική παράσταση στον Ιερό Ναό Αγίων Πάντων Μονάχου)

Σε μια εποχή που γερμανικά μέσα γενικής ενημέρωσης αναφέρονται με αρνητικά σχόλια για την Ελλάδα, η  αγιογράφηση του Ιερού Ναού των Αγίων Πάντων Μονάχου με την, μεγάλου μεγέθους (6μ χ3,40μ), παράσταση των περιοδειών του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα, αποτελεί ένα πολλαπλό ηχηρό μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση

και κυρίως για τα ακόλουθα δύο θέματα:

διαβάστε την συνέχεια πατώντας ΕΔΩ

Παραδοσιακή και «μονδέρνα» τέχνη- του Φώτη Κόντογλου

Οι πιο πολλοί οι άνθρωποι εχτιμάνε τη ζωγραφική που παρασταίνει ό,τι  θέλει να παραστήση, με φυσικό τρόπο. Αλλά αυτό είναι μια μηχανική δουλειά, που ξεσηκώνει κανείς ό,τι βλέπει χωρίς να το παραλλάξη, όπως θάκανε ένας συγγραφέας αν έγραφε τά λόγια όπως βγαίνουνε από το στόμα του ανθρώπου, σαν νάναι φωνόγραφο. Αυτό μπορεί να χρειάζεται κάποια επιτηδειότητα που μαθαίνεται, άλλα δεν είναι τέχνη.

Τέχνη είναι να πάρης αφορμή άπ’ ό,τι βλέπεις και να το μεταλλάξης μέσα σου κατά τον δικό σου τον τρόπο, και να φτιάξης ένα έργο που θάχη κάποια αληθινή ουσία, χωρίς να είναι πιστά αντιγραμμένο. Έξ άλλου το να παραστήση κανένας ό,τι πράγμα κι αν είναι αυτό, απαράλλαχτα όπως φαίνεται στη φύση, θάτανε και μια δουλειά άσκοπη, αφού όλα στέκουνται αιώνια μπροστά στα μάτια μας ή ξαναγίνουν άπ’ ολοένα, οι άνθρωποι, τα ζώα, τα δέντρα, τα βουνά, τα σύννεφα, η αυγή, το βασίλεμα, το μεσημέρι, η θάλασσα, τα καράβια κι ό,τι άλλο πεις. Λοιπόν ποια είναι η ανάγκη να τα κάνης τα ίδια απάνω στο μουσαμά ή στο ξύλο και μάλιστα χωρίς να φτάνης ποτέ στη ζωντάνια που έχουνε στ’ αληθινά; […]

Ένας θαυμάσιος αγιογράφος χωρίς χέρια και πόδια…!

Ο Γρηγόριος Ζουράβλεφ γεννήθηκε χωρίς χέρια και πόδια, το 1858 στο χωριό Ουτέβκα της Σαμάρας.

Η μητέρα του ήταν μια γυναίκα με φόβο Θεού και δεν πείραξε το βρέφος, αφού την εποχή εκείνη υπήρχαν άνθρωποι που σκότωναν τα ανάπηρα παιδιά.

Η μητέρα του έκλαιγε για το βασανισμένο παιδί που είχε φέρει στον κόσμο.

Ο θείος Ιωακείμ την προέτρεπε να τον δώσει στους τσιγγάνους: «Τι παιδί είναι αυτό χωρίς χέρια και πόδια, μόνο στόμα έχει. Να το δώσεις στους τσιγγάνους να το παίρνουν μαζί τους στην εμποροπανύγηρη να βγάζει και χρήματα».

Η μητέρα του Γρηγόρη ούτε που ήθελε να ακούσει: «Πρέπει να έχει μια οικογένεια. Ο Θεός δεν θα μας εγκαταλείψει».

Όταν τον βάπτισαν ο ιερέας τους είπε: «Το φώς του Κυρίου κατέβηκε στην ψυχή αυτού του παιδιού. Ο Θεός δεν μας έδωσε το στόμα μόνο για να τρώμε, αλλά και για να κάνουμε πολλά θαυμαστά πράγματα. Αν και φαίνεται ανήμπορος με αυτό το στόμα θα σας θρέψει όλους»!

Εξερευνήστε τον κόσμο του Βυζαντίου, παίζοντας, δημιουργώντας, ανακαλύπτοντας…(δραστηριότητα για παιδιά)

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ

Στη βυζαντινή εποχή η αγιογραφία είναι η πιο σημαντική μορφή τέχνης. Αυτό συμβαίνει, γιατί η εικόνα ταυτίζεται με το πρόσωπο που απεικονίζει. Κάθε ιερό πρόσωπο ζωγραφίζεται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά . Αυτό βοηθάει όλους τους ανθρώπους, ακόμα κι αυτούς που δεν ξέρουν να διαβάζουν, να καταλάβουν ποιος εικονίζεται σε κάθε παράσταση. Παρ’ όλα αυτά, οι καλλιτέχνες δεν είχαν σημαντική θέση στη βυζαντινή κοινωνία. Ίσως, γι’ αυτό δεν υπέγραφαν τα έργα τους.

Εξερευνήστε τον κόσμο του Βυζαντίου, παίζοντας, δημιουργώντας, ανακαλύπτοντας…

Ο Απόστολος Παύλος στην Ελλάδα…και η άκρως επίκαιρη σημασία του σήμερα στη Γερμανία.

 (Εικονογραφική παράσταση στον Ιερό Ναό Αγίων Πάντων Μονάχου) 

Σε μια εποχή που γερμανικά μέσα γενικής ενημέρωσης αναφέρονται με αρνητικά σχόλια για την Ελλάδα, η  αγιογράφηση του Ιερού Ναού των Αγίων Πάντων Μονάχου με την, μεγάλου μεγέθους (6μ χ3,40μ), παράσταση των περιοδειών του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα, αποτελεί ένα πολλαπλό ηχηρό μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση και κυρίως για τα ακόλουθα δύο θέματα:

Α) Με την εξαίσια αυτή παράσταση τονίζεται όχι μόνο το ιστορικό, αγιογραφικό και θεολογικό γεγονός της περιοδείας του Αποστόλου των Εθνών Παύλου στην Ελλάδα. Τονίζεται ιδιαίτερα η αξία και σημασία της Ελλάδος, ως πρώτης ευρωπαικής χώρας που δέχθηκε τον Χριστιανισμό και ως τόπος Δημοκρατίας και διαλόγου (Βήμα Αποστόλου Παύλου στον Άρειο Πάγο) και το ότι η τωρινή οικονομική κρίση της πατρίδας μας δεν μπορεί να επισκιάσει την μεγάλη προσφορά της Ελλάδος στο ευρωπαικό και παγκόσμιο πνευματικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι. 

Η ρωμαίικη ζωγραφική η καταφρονεμένη… του Φώτη Κόντογλου

Σήμερα που εορτάζουν οι “Γιάννηδες” και οι Ιωάννες, ανασύρουμε ένα μικρό απόσπασμα, που αναφέρεται στην εικόνα του Προδρόμου.

…Ένα δείγμα πολύτιμο αποκαλυπτικής ζωγραφικής είναι η εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Η παράσταση αυτή δημιουργήθηκε στα χρόνια της τουρκοκρατίας, σε εποχή δηλαδή καταδικασμένη από την ιστορία της τέχνης. Και, μ’ όλα ταύτα, είναι η καταπληχτικώτερη πραγματοποίηση! Ο Άγιος Γιάννης παριστάνεται όμοιος με αγριοπούλι, με όρνιο, κοκκαλιάρης, με χέρια και ποδάρια καλαμένια, ηλιοψημένος, με κάτι μεγάλες φτερούγες γυπός. Στέκεται κουρνιασμένος  σ’ έρημο τόπο, απάνω σε βράχια ασβολερά και κατάξερα, με το ‘να χέρι κάνει τη μυστηριώδη χειρονομία της ευλογίας και στ’ άλλο κρατά ένα χαρτί που γράφει το παράπονό του, σα να λέγει στο Χριστό που σκύβει από τον ουρανό. Στη μια γωνία στο κάτω μέρος, είναι