Κωστής Παλαμάς : 160 χρόνια από την γέννηση του

 

160 χρόνια συμπληρώθηκαν εφέτος από την  γέννηση του δεύτερου μετά τον Διονύσιο Σολωμό εθνικό ποιητή μας τον Κωστή Παλαμά .Πολισχυδής πνευματική προσωπικότητα που αγαπήθηκε όσο λίγοι λογοτέχνες μας.

Ποιητής γεννημένος στην Πάτρα στις 13 Ιανουαρίου του 1859 -εκεί το σπίτι του σήμερα Μουσείο/οδός Κορίνθου- ,μεγάλωσε στο Μεσολόγγι κοντά στον θείο του Δημήτρη Παλαμά μετά το θάνατο των γονιών του όταν  ο μικρός Κωστής ήταν μόλις 7 χρόνων.

Κι από το Μεσολόγγι στην Αθήνα για σπουδές και μια λαμπρή, μοναδική διαδρομή   στα Ελληνικά γράμματα.

 

“Ο Γέρο- Παλαμάς πέθανε…” (η συγκινητική περιγραφή της κηδείας του από το ημερολόγιο “Φύλλα Κατοχής”)

(στην μνήμη του ποιητή μας, ανασύρω και μεταφέρω στο ιστολόγιό μας ένα απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλίο “Φύλλα Κατοχής” της Ιωάννας Τσάτσου…γιατί ποιος θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα τον θάνατο και την κηδεία του μεγάλου μας ποιητή, παρά κάποιος που έζησε αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα…)

28 Φεβρουαρίου 1943

Χτες βράδυ μια είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μια είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο- Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός.

Τρέξαμε αμέσως στην οδό Περιάνδρου. Εκεί βρήκαμε τον Άγγελο Σικελιανό αναστατωμένο κι αυτόν. Δεν ακούονταν άχνα. Άφωνοι όλοι κοιτάζαμε  το γεροντάκι να κοιμάται και περιμέναμε ώρες ορθοί κοντά του. Τι περιμέναμε;… Ίσως τη γνώριμη λάμψη των ματιών του κάτω από τα πυκνά χαμηλωμένα φρύδια του… Μα τίποτα πια. Το μυστήριο άπλωνε. Μια μεγάλη ψυχή που χώνεται στον Άδη και τον τραντάζει και ενώνει τους κόσμους.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Το τροπάριο της Κασσιανής

 

*Το τροπάριο της Κασσιανής- και στην δημοτική γλώσσα, από τον Φώτη Κόντογλου και τον Κωστή Παλαμά

*Η πραγματικότητα για τηνυμνογράφο, την οσία Κασσιανή, και οι παρεξηγήσεις για το πρόσωπό της

*Γνωρίζουμε ποια ήταν «η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή»;

.

.

σχετική ανάρτηση:

Το τροπάριο της Κασσιανής και ο Κωστής Παλαμάς

Στην αγια- Σοφιά, που σαν σήμερα (Μεσοπεντηκοστή) πανηγύριζε…

…με ελπίδα και προσμονή…

*Θα ΄ρθεις σαν αστραπή (Σ. Σπανουδάκη)

*Η Λειτουργία δεν τελείωσε (Κ. Παλαμά)

 .

 Γνώμες, καρδιές, όσοι Έλληνες,

και μέσα στην κοιλάδα

του δάκρυου εδώ, κι αντρειεύοντας

από μια πίστη, Ελλάδα!

.

“Ω Στρατηλάτισσα Κυρά , σ΄Εσέ τα νικητήρια!”

.

Με αφορμή τους Χαιρετισμούς στην Υπέρμαχο Στρατηγό του Γένους μας, που θα ψαλλούν και φέτος στους ναούς μας, ανασύρουμε κάποιους στίχους – προσευχή στην Παναγία μας από ένα λαμπρό (αν και όχι τόσο γνωστό έργο) του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά.

Η συνέχεια του Ελληνισμού, όπως αποκρυσταλλώνεται στο ποίημα : “Η Φλογέρα του Βασιλιά”, μπορεί να γίνει  οδηγός μας για ένα μέλλον ειρηνικό και ελπιδοφόρο. Η ελληνορθόδοξη πορεία μας είναι η δύναμή μας και η ελπίδα μας στους δύσκολους καιρούς που ζούμε. Ας προσευχηθούμε στην Παναγία μας μαζί με τον ποιητή:

.

 

Ω Στρατηλάτισσα Κυρά , σ΄Εσέ τα νικητήρια!

Λαοί τον ύμνο πλέκουνε, σαν τον στεφανοπλόκο,

με χίλια βάγια δοξασμού, κρίνα λαχτάρας μύρια,

στη χάρη Σου, Θεοτόκο!

.

“Ο Γέρο- Παλαμάς πέθανε…” (η συγκινητική περιγραφή της κηδείας του από το ημερολόγιο “Φύλλα Κατοχής”)

(στην μνήμη του ποιητή μας, ανασύρω και μεταφέρω στο ιστολόγιό μας ένα απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλίο “Φύλλα Κατοχής” της Ιωάννας Τσάτσου…γιατί ποιος θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα τον θάνατο και την κηδεία του μεγάλου μας ποιητή, παρά κάποιος που έζησε αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα…)

28 Φεβρουαρίου 1943

Χτες βράδυ μια είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μια είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο- Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός.

Τρέξαμε αμέσως στην οδό Περιάνδρου. Εκεί βρήκαμε τον Άγγελο Σικελιανό αναστατωμένο κι αυτόν. Δεν ακούονταν άχνα. Άφωνοι όλοι κοιτάζαμε  το γεροντάκι να κοιμάται και περιμέναμε ώρες ορθοί κοντά του. Τι περιμέναμε;… Ίσως τη γνώριμη λάμψη των ματιών του κάτω από τα πυκνά χαμηλωμένα φρύδια του… Μα τίποτα πια. Το μυστήριο άπλωνε. Μια μεγάλη ψυχή που χώνεται στον Άδη και τον τραντάζει και ενώνει τους κόσμους.

“Το τραγούδι των Προσφύγων” (ποίημα του Κωστή Παλαμά)

Μα πώς τα μάγια λύθηκαν! Πώς έκαμε η κατάρα//
την όψη σου όψη κλαίουσας γυρτής προς μνήμα ιτιάς!//
καμιά κορδή σου ας μη σου μείνη ασύντριφτη, κιθάρα//
της δάφνης και της λεβεντιάς! Όχι, Μακριά κι η απελπισία, μακριά και οργή και θρήνος!//

Στο μαύρο απάνου Γολγοθά των εθνικών καημών,//
θείε Άγγελε του τραγουδιού βοήθα ν’ ανθίση ο κρίνος των Ευαγγελισμών!.

Μπροστά στις εκλογές…(σκέψεις μιας μητέρας)

 

Με αφορμή τις εκλογές (σκέψεις μιας μητέρας)

Έρχονται πάλι εκλογές σε μια χώρα που εδώ και χρόνια ταλανίζεται από την λεγόμενη «οικονομική κρίση». Ανάλυση της κατάστασης δεν χρειάζεται να γίνει, καθώς δεν υπάρχει σπίτι που να μην έχει βιώσει τις συνέπειές της. Ακόμα και τα μικρά παιδιά χρησιμοποιούν τον όρο και νιώθουν ότι πρόκειται για κάτι «βαρύ» και δύσκολο.

Οι λόγοι της κρίσης;… περισσότερο ηθικοί και πνευματικοί, παρά οικονομικοί, όπως θέλουν να μας την παρουσιάσουν.

Η ευθύνη του καθενός;… την γνωρίζει καλύτερα ο ίδιος. «Έκαστος εφ ο ετάχθη». Από εκεί και πέρα, εφόσον την αναγνωρίζει, κινείται αναλόγως.

Μεγάλο το δίλημμα μπροστά στην κάλπη, ο Θεός να μας φωτίζει να επιλέξουμε ορθά ως σύνολο και να φτάσουμε στο καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα για τη χώρα μας.

Ανοίγω το ραδιόφωνο, διαβάζω στο διαδίκτυο –τηλεόραση δεν βλέπω εξ επιλογής-  και με πιάνει απελπισία. Αυτό το χάος, αυτό το χάλι που επικρατεί, ανθρωπίνως δεν είναι δυνατόν να αλλάξει. Όσα οι άνθρωποι (βλέπε πολιτικοί, εκλογικό σώμα αλλά και ισχυρές επεμβάσεις ξένων συμφερόντων- έχουν περιπλέξει, έχουν δημιουργήσει ένα «γόρδιο δεσμό»… άνθρωπος δεν μπορεί να ξεμπλέξει.

 

Όσο να σε λυπηθεί της αγάπης ο Θεός, Ελλάδα…

Κωστής Παλαμάς:

“Και θ’ ακούσεις τη φωνή του λυτρωτή,

θα γθυθείς της αμαρτίας το ντύμα…” 

.

Μες τις παινεμένες χώρες, Χώρα

παινεμένη, θα ‘ρθει κι η ώρα,

και θα πέσεις, κι από σέν’ απάνου η Φήμη

το στερνό το σάλπισμά της θα σαλπίσει

“Το τραγούδι των Προσφύγων” (ποίημα του Κωστή Παλαμά)

Μα πώς τα μάγια λύθηκαν! Πώς έκαμε η κατάρα//
την όψη σου όψη κλαίουσας γυρτής προς μνήμα ιτιάς!//
καμιά κορδή σου ας μη σου μείνη ασύντριφτη, κιθάρα//
της δάφνης και της λεβεντιάς! Όχι, Μακριά κι η απελπισία, μακριά και οργή και θρήνος!//

Στο μαύρο απάνου Γολγοθά των εθνικών καημών,//
θείε Άγγελε του τραγουδιού βοήθα ν’ ανθίση ο κρίνος των Ευαγγελισμών!.

Ύμνος στον Παρθενώνα

Τα αποσπάσματα που ακολουθούν ανήκουν στην ποιητική σύνθεση του Κ. Παλαμά: Η φλογέρα του βασιλιά (1910), που χωρίζεται σε «Δώδεκα Λόγους».

Στον «Τρίτο Λόγο» ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος κατεβαίνει νικητής από τη Μακεδονία στην Αθήνα, για να προσκυνήσει την Παναγία την Αθηνιώτισσα στον Παρθενώνα. O ποιητής συνθέτει, με αυτή την αφορμή, ένα λυρικό ύμνο στον αρχαίο ναό της ομορφιάς και του ελεύθερου πνεύματος.

Εσύ ‘σαι, που κορόνα σου φορείς το Βράχο; Εσύ ‘σαι,
Βράχε, που το ναό κρατάς, κορόνα της κορόνας;
Ναέ, και ποιος να σ’ έχτισε μες στους ωραίους ωραίο,
για την αιωνιότητα με κάθε χάρη Εσένα;
Σ’ εσέ αποκάλυψη ο ρυθμός, κάθε γραμμή και Μούσα·
λόγος το μάρμαρο έγινε κι η ιδέα τέχνη, και ήρθες
στη χώρα τη θαυματουργή, που τα στοχάζεται όλα
με τη βοήθεια των Ωρών* των καλομετρημένων,
ήρθες απάνου απ’ τους λαούς κι απάνου απ’ τις θρησκείες,
κυκλώπειε, λυγερόκορμε και σα ζωγραφισμένε.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Το τροπάριο της Κασσιανής

*Το τροπάριο της Κασσιανής- και στην δημοτική γλώσσα, από τον Φώτη Κόντογλου και τον Κωστή Παλαμά

*Η πραγματικότητα για τηνυμνογράφο, την οσία Κασσιανή, και οι παρεξηγήσεις για το πρόσωπό της

*Γνωρίζουμε ποια ήταν «η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή»;

“Ο Γέρο- Παλαμάς πέθανε…” (η συγκινητική περιγραφή της κηδείας του από το ημερολόγιο “Φύλλα Κατοχής”)

(στην μνήμη του ποιητή μας, ανασύρω και μεταφέρω στο ιστολόγιό μας ένα απόσπασμα από το εξαιρετικό βιβλίο Φύλλα Κατοχής της Ιωάννας Τσάτσου…γιατί ποιος θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα τον θάνατο και την κηδεία του μεγάλου μας ποιητή, παρά κάποιος που έζησε αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα…)

28 Φεβρουαρίου 1943

Χτες βράδυ μια είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μια είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο- Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός. Τρέξαμε αμέσως στην οδό Περιάνδρου. Εκεί βρήκαμε τον Άγγελο Σικελιανό αναστατωμένο κι αυτόν. Δεν ακούονταν άχνα. Άφωνοι όλοι κοιτάζαμε  το γεροντάκι να κοιμάται και περιμέναμε ώρες ορθοί κοντά του. Τι περιμέναμε;… Ίσως τη γνώριμη λάμψη των ματιών του κάτω από τα πυκνά χαμηλωμένα φρύδια του… Μα τίποτα πια. Το μυστήριο άπλωνε. Μια μεγάλη ψυχή που χώνεται στον Άδη και τον τραντάζει και ενώνει τους κόσμους.

27 Φεβρουαρίου 1943 : Κηδεύοντας τον Παλαμά και ανασταίνοντας την Ελλάδα

27 Φεβρουαρίου 1943

Πεθαίνει ο μεγάλος μας ποιητής Κωστής Παλαμάς σε ηλικία 84 ετών, εν μέσω στυγνής στρατιωτικής κατοχής με την Ελλάδα να γεννοκτονήται από την πείνα.Είναι ο νεότερος εθνικὸς ποιητής μας και μία απὸ τις κορυφαίες πνευματικὲς φυσιογνωμίες του νεότερου ελληνισμού.Τρυφερός και λεπτός, ζωγραφικός και αισθηματικός στα λυρικά του ποιήματα, ήξερε να γίνεται μεγαλόπνευστος και προφητικὸς με τα μεγάλα ποιητικά του συνθέματα. Μέσα σ᾿ αυτά περνάει η αίγλη και τα ερείπια, η μοίρα και το μέλλον της Ελλάδας, της αιώνιας Ελλάδας αρχαίας – βυζαντινής – τουρκοκρατούμενης – επαναστατημένης, ελευθερωμένης. Στην κηδεία του, την επομένη στις 28/2/1943, πραγματοποιήθηκε το πρώτο μεγάλο αντικατοχικό συλλαλητήριο. 

Όσο να σε λυπηθεί της αγάπης ο Θεός, Ελλάδα…

Κωστής Παλαμάς

“Και θ’ ακούσεις τη φωνή του λυτρωτή,

θα γθυθείς της αμαρτίας το ντύμα…” 

.

Μες τις παινεμένες χώρες, Χώρα

παινεμένη, θα ‘ρθει κι η ώρα,

και θα πέσεις, κι από σέν’ απάνου η Φήμη

το στερνό το σάλπισμά της θα σαλπίσει

Η Λειτουργία (στην Αγιά Σοφιά) δεν τέλειωσε…

(ποίημα του Κωστή Παλαμά)

. 

Η λειτουργία δεν τέλειωσε

 Γνώμες, καρδιές, όσοι Έλληνες,

και μέσα στην κοιλάδα

του δάκρυου εδώ, κι αντρειεύοντας

από μια πίστη, Ελλάδα!

Ο Κωστής Παλαμάς, το Βυζάντιο και η εποποιΐα του 1912-13

 Μαρμαρωμένος βασιλιᾶς καί θά ξυπνῶ ἀπ’ τό μνῆμα

Τό μυστικό καί τό ἄβρετο πού θά με κλιῆ θά βγαίνω,

Καί τή χτιστή Χρυσόπορτα ξεχτίζοντας θά τρέχω

Καί καλιφάδων νικητής καί τσάρων κυνηγάρης

Πέρα στήν Κόκκινη Μηλιά θά παίρνω τήν ἀνάσα.

            Ὁ ἑορτασμός τῶν 100 χρόνων ἀπό τούς νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους τοῦ 1912-13 καί τήν ἀπελευθέρωση τῆς Ἠπείρου, τῆς Μακεδονίας, τῆς Κρήτης καί τῶν νησιῶν τοῦ Βορείου Αἰγαίου, μᾶς φέρνει στόν νοῦ τό ἐρώτημα: Ποιές ἦσαν οἱ πνευματικές ρίζες αὐτῆς τῆς μεγάλης ἐθνικῆς ἐξορμήσεως; Ποιός ἦταν ὁ ρόλος τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων πού βοήθησαν νά ξεπερασθεῖ ἡ ἐθνική κατάθλιψη μετά τήν πτώχευση τῆς χώρας ἐπί Χαρ. Τρικούπη τό 1893 καί τήν ἧττα ἀπό τούς Τούρκους τό 1897; Κορυφαία θέση μεταξύ τῶν πνευματικῶν πατέρων τῆς νίκης κατέχει ὁ ἐθνικός μας ποιητής Κωστῆς Παλαμᾶς.

Οἱ λύκoι (ποίημα του Κωστή Παλαμά)

 Τα λόγια αυτά μοιάζουν πρωτοποριακά ακόμα και σήμερα,  αν και  ο Κωστής Παλαμάς  έγραψε το παρακάτω ποίημα με αφορμή τη μικρασιατική καταστροφή.

Διαβάστε το και…κάντε συνειρμούς  με την σημερινή κατάσταση.

Εκείνοι…”λύκοι”.

Εμείς... είμαστε άμοιροι ευθυνών;

Η δική μας στάση ποια  είναι;;;  “Έκαστος εφ’  ω ετάχθη!”

                                                              ΟΙ ΛΥΚΟΙ

Βοσκοί, στὴ μάντρα τῆς Πολιτείας οἱ λύκοι! Οἱ λύκοι!

Στὰ ὅπλα, Ἀκρῖτες! Μακριὰ καὶ οἱ φαῦλοι καὶ οἱ περιττοί,

καλαμαρᾶδες καὶ δημοκόποι καὶ μπολσεβίκοι,

γιὰ λόγους ἄδειους ἢ γιὰ τοῦ ὀλέθρου τὰ ἔργα βαλτοί.

28 Φεβρουαρίου 1943, όταν οι ΕΛΛΗΝΕΣ έκαναν αντίσταση στο ναζισμό… Κηδεία Κωστή Παλαμά.

Μέσα στην καταχνιά της ναζιστικής κατοχής, όλη η Αθήνα βρισκόταν στο δρόμο…

Στο τέλος της ανάρτησης βίντεο από το αρχείο της ΕΡΤ για την κηδεία του Κωστή Παλαμά.

«Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
Δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογγήστε, τύμπανα πολέμου…
Οι φοβερές σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!
Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα!»

Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές, 
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα… 
Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές 
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα ! 

Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένα βουνό