Η ταφή και η ανακομιδή των λειψάνων του Παύλου Μελά

(από το Απομνημονεύματα του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη)

 

 “Μόλις έμαθα το τραγικό γεγονός (δηλ. τον θάνατο του Παύλου Μελά)  ειδοποίησα αμέσως τους αιχμαλώτους στη φυλακή να κρατήσουν μυστικό το όνομα του αρχηγού των με την ιδέα ότι θα έμενε κρυφός ο θάνατος του Μελά. Και συγχρόνως έστειλα ένα νέο Δίνε από τη Στάτιστα να πάη και να μεταφέρη στην Καστοριά αντί γενναίας αμοιβής το σώμα του Μελά για να το θάψω. Αλλά τηλεγραφικώς είχε ειδοποιηθή από το Προξενείο το Υπουργείο και η οικογένεια Μελά για το φρικτό δυστύχημα και ο κόσμος στην Αθήνα ήταν ανάστατος.

   Η τουρκική κυβέρνησις έμαθε από τηλεγραφήματα από τας Αθήνας ότι έπεσε ο Μελάς, ο γαμπρός του Δραγούμη (είχε γίνει μεγάλος θόρυβος στον τύπο) και διέταξε τηλεγραφικώς τις αρχές να εξετάσουν καλύτερα τα συμβάντα και να ανακαλύψουν το σώμα του σκοτωμένου. Μυρμηκιά στρατού έφτασε στη Στάτιστα την ίδια σχεδόν στιγμή που είχε φτάσει και ο Δίνε κι έτσι αυτός μη προφταίνοντας πια να μεταφέρη ολόκληρο το σώμα έκοψε το κεφάλι και το μετέφερε στο Πισοδέρι όπου το έθαψαν στην εκκλησία. Ο στρατός ανακάλυψε το ακέφαλο σώμα και το μετέφερε στην Καστοριά. Το έφερε στο Διοικητήριο τη στιγμή ακριβώς που είχαμε διοικητικό συμβούλιο. Από το παράθυρο είδα το στρατό να φέρνη ένα σώμα και ρώτησα τον καϊμακάμη. Αυτός μου είπε ότι είναι δήθεν το σώμα του Μήτρου Βλάχου.

Η εξόντωση του αρχικομιτατζή Κωνστάντωφ από το σώμα του καπετάν Βάρδα, στο Λιμπίσοβο (Αη-Λιας) Καστοριάς

Νύχτα 4ης προς 5η Δεκεμβρίου 1904: λίγο καιρό μετά την θυσία του Παύλου Μελά, το σώμα του καπετάν Βάρδα εξοντώνει  στο Λιμπίσοβο τον αρχικομιτατζή Κωνστάντωφ, που λυμαίνονταν τα Καστανοχώρια του Βοΐου

(μέσα σε κύκλο, το σπίτι που χτίστηκε πάνω στα θεμέλια του καμένου σπιτιού, μέσα στο οποίο κάηκε ο Κωστάντωφ)

μια άγνωστη, αλλά ιδιαίτερα σημαντική στιγμή του Μακεδονικού Αγώνα

μια ιστορία που ακούγεται ακόμα στα Καστανοχώρια του Βοΐου…

οι μνήμες μένουν ζωντανές από γενιά σε γενιά, η ελληνικότητα και η ελευθερία της Μακεδονίας έχουν κερδηθεί με αγώνες και θυσίες….Ας μην ξεχνούμε να τιμούμε τους ήρωες!

(αναδημοσίευση παλαιότερης ανάρτησης με προσθήκη των απομνημονευμάτων του Γερμανού Καραβαγγέλη και αποσπασμάτων από εφημερίδες της εποχής)

 

Από τα Απομνημονεύματα του Δεσπότη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη:

“Ήταν γνωστό ότι ο Κωνστάντωφ μια φορά τη βδομάδα πήγαινε στο Λιμπίσοβο (ση. σημερινός Αη Λιας Καστοριάς) , στο σπίτι μιας ερωμένης του Βουλγάρας. Από το Βιντελούστι (σημ. σημερινή Δαμασκηνιά Βοΐου Κοζάνης) όπου έμενε ο Βάρδας (το Βιντελούστι είναι μια ώρα μακριά από το Λιμπίσοβο) έμαθε ακριβώς την ώρα που έφτανε ο Κωνστάντωφ. Τον ειδοποίησε ο παπά-Στέργιοςτου χωριού Λιμπίσοβου, που ήταν από τους κρυμμένους οπαδούς μας. Όταν ερχόταν ο κακόμοιρος στη Μητρόπολη για να μου πει τίποτα έτρεμε. Αυτός λοιπόν ειδοποίησε το Βάρδα με έμπιστο του πρόσωπο.

η συνέχεια ΕΔΩ

Μακεδονικός Αγώνας: θυσίες για την ελευθερία …

( απόσπασμα από τα Απομνημονεύματα του Μητροπολίτου Καστοριάς Γερμανού Καραβαγέλη, με αφορμή την θυσία των Δημητρίου Νταλίπη και Παύλου Κύρου στις 19 και 20 Νοεμβρίου 1906)

 

” Όταν η Ελληνική κυβέρνησις απεφάσισε ν’ αναλάβει υπό την προστασία της τον αγώνα ήταν πια αρκετά αργά, γιατί σ’ ολόκληρη τη Μακεδονία είχαν σκοτωθή από το Βουλγαρικό Κομιτάτο όλοι σχεδόν οι μεγάλοι Έλληνες πατριώτες, τα στηρίγματα, να πούμε, σε κάθε τόπο του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας.

Μόνο στη δική μου περιφέρεια είχαν σκοτωθεί ο Γκέλεφ, ο Κώτας και ο Βαγγέλης, που θα βοηθούσαν τόσο τα ελληνικά σώματα. Είχαν σκοτωθεί ο παπα-Κωνσταντίνος από το Νερέτι, ο παπα-Δημήτρης από το Στρέμπενο, ο παπα-Ηλίας και ο ανεψιός του Γιώργης Γιάμος από την Ποσδίβιστα, ο παπάς του Ζελενίου, ο παπά-Χρήστος από την Πρεκοπάνα, ο δάσκαλος του Σιστέβου Αθανάσιος, τέσσαρα πρόσωπα από το Μπαψόρι σε μια νύχτα, τρεις άντρες δηλαδή και μια γυναίκα που με είχαν φιλοξενήσει στην περιοδεία μου κατά το 1901, ο δάσκαλος του Σέτομο, άλλοι από το Αητόζι, ο Ηλίας Κοβάτσης από το Σμαρδέσι, ο Ζήσης από το Απόσκεπο, τρεις γυναίκες από την Ζουμπάνιστα, που τις ξεκοίλιασαν και τις κρέμασαν από τα πόδια, ο Αργύρης από το Κομανίτσοβο, ο Λάζαρος από το Σμαρδέσι και άλλες πολλές εκατοντάδες ισχυρών παραγόντων του Ελληνισμού.

Η ταφή και η ανακομιδή των λειψάνων του Παύλου Μελά

(από το Απομνημονεύματα του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη)

 

 “Μόλις έμαθα το τραγικό γεγονός (δηλ. τον θάνατο του Παύλου Μελά)  ειδοποίησα αμέσως τους αιχμαλώτους στη φυλακή να κρατήσουν μυστικό το όνομα του αρχηγού των με την ιδέα ότι θα έμενε κρυφός ο θάνατος του Μελά. Και συγχρόνως έστειλα ένα νέο Δίνε από τη Στάτιστα να πάη και να μεταφέρη στην Καστοριά αντί γενναίας αμοιβής το σώμα του Μελά για να το θάψω. Αλλά τηλεγραφικώς είχε ειδοποιηθή από το Προξενείο το Υπουργείο και η οικογένεια Μελά για το φρικτό δυστύχημα και ο κόσμος στην Αθήνα ήταν ανάστατος.

   Η τουρκική κυβέρνησις έμαθε από τηλεγραφήματα από τας Αθήνας ότι έπεσε ο Μελάς, ο γαμπρός του Δραγούμη (είχε γίνει μεγάλος θόρυβος στον τύπο) και διέταξε τηλεγραφικώς τις αρχές να εξετάσουν καλύτερα τα συμβάντα και να ανακαλύψουν το σώμα του σκοτωμένου. Μυρμηκιά στρατού έφτασε στη Στάτιστα την ίδια σχεδόν στιγμή που είχε φτάσει και ο Δίνε κι έτσι αυτός μη προφταίνοντας πια να μεταφέρη ολόκληρο το σώμα έκοψε το κεφάλι και το μετέφερε στο Πισοδέρι όπου το έθαψαν στην εκκλησία. Ο στρατός ανακάλυψε το ακέφαλο σώμα και το μετέφερε στην Καστοριά. Το έφερε στο Διοικητήριο τη στιγμή ακριβώς που είχαμε διοικητικό συμβούλιο. Από το παράθυρο είδα το στρατό να φέρνη ένα σώμα και ρώτησα τον καϊμακάμη. Αυτός μου είπε ότι είναι δήθεν το σώμα του Μήτρου Βλάχου.

Η πρώτη συνάντηση του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη με τον καπετάν Κώττα

(απόσπασμα από τα  Απομνημονεύματα του Μητροπολίτου Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη)

 

“Αφού μελέτησα την κατάσταση,  πήγα στο προξενείο του Μοναστηριού να συνεννοηθώ με τον Πεζά, τον πρόξενο. Του εξέθεσα τα πράγματα, του είπα ότι η προπαγάνδα η Βουλγαρική κερδίζει έδαφος, ότι κάθε μέρα γίνονται φόνοι κι εκβιασμοί. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες έλεγαν στους δικούς μας; «Δε θα πάτε στη Μητρόπολι». Κι αν πήγαιναν, τους σκότωναν.

Ο Πεζάς μου είπε ότι η κατάστασις αυτή είναι κι εδώ κι αλλού. Εδώ οι πιέσεις είναι τόσο μεγάλες, γιατί θέλουν να δείξουν ότι ως τον Αλιάκμονα είναι Βουλγαρία. Μου είπε όμως ο Πεζάς να κάνω μιαν έκθεσι προς την Κυ6έρνησι. Κι έκανα μια και την έστειλε ο ίδιος ο πρόξενος στο Υπουργείο. Σ’ αυτή τους υπεδείκνυα ότι ήταν αδύνατο να κρατηθεί ο αγών χωρίς ελληνικά σώματα. Η έκθεσις στάλθηκε, μα χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Σε λίγες εβδομάδες πήγα πάλι στο προξενείο και ο πρόξενος μου είπε ότι όχι μόνον δεν μας στέλναν βοήθεια, αλλά και μας εμποδίζαν. «Δεν μπορούμε να κάνωμε τίποτα» μου λέει. «Μα καλά» του απαντώ «κάθε μέρα χύνεται το αίμα το ελληνικό. Κάθε μέρα οι ορθόδοξοι αποσκιρτούν. Αυτοί σκοτώνουν. Το Κομιτάτο τους δυναμώνει. Θα μείνω λοιπόν με χέρια δεμένα; Τότε χάθηκε η Μακεδονία». Κι αυτός ήταν σύμφωνος.

 

Μακεδονικός Αγώνας: θυσίες για την ελευθερία …

(αντιγράφουμε ένα απόσπασμα από τα Απομνημονεύματα του Μητροπολίτου Καστοριάς Γερμανού Καραβαγέλη, με αφορμή την θυσία των Δημητρίου Νταλίπη και Παύλου Κύρου στις 19 και 20 Νοεμβρίου 1906)

 

” Όταν η Ελληνική κυβέρνησις απεφάσισε ν’ αναλάβει υπό την προστασία της τον αγώνα ήταν πια αρκετά αργά, γιατί σ’ ολόκληρη τη Μακεδονία είχαν σκοτωθή από το Βουλγαρικό Κομιτάτο όλοι σχεδόν οι μεγάλοι Έλληνες πατριώτες, τα στηρίγματα, να πούμε, σε κάθε τόπο του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας.

Μόνο στη δική μου περιφέρεια είχαν σκοτωθεί ο Γκέλεφ, ο Κώτας και ο Βαγγέλης, που θα βοηθούσαν τόσο τα ελληνικά σώματα. Είχαν σκοτωθεί ο παπα-Κωνσταντίνος από το Νερέτι, ο παπα-Δημήτρης από το Στρέμπενο, ο παπα-Ηλίας και ο ανεψιός του Γιώργης Γιάμος από την Ποσδίβιστα, ο παπάς του Ζελενίου, ο παπά-Χρήστος από την Πρεκοπάνα, ο δάσκαλος του Σιστέβου Αθανάσιος, τέσσαρα πρόσωπα από το Μπαψόρι σε μια νύχτα, τρεις άντρες δηλαδή και μια γυναίκα που με είχαν φιλοξενήσει στην περιοδεία μου κατά το 1901, ο δάσκαλος του Σέτομο, άλλοι από το Αητόζι, ο Ηλίας Κοβάτσης από το Σμαρδέσι, ο Ζήσης από το Απόσκεπο, τρεις γυναίκες από την Ζουμπάνιστα, που τις ξεκοίλιασαν και τις κρέμασαν από τα πόδια, ο Αργύρης από το Κομανίτσοβο, ο Λάζαρος από το Σμαρδέσι και άλλες πολλές εκατοντάδες ισχυρών παραγόντων του Ελληνισμού.

Η ταφή και η ανακομιδή των λειψάνων του Παύλου Μελά

(από το Απομνημονεύματα του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη)

 

 “Μόλις έμαθα το τραγικό γεγονός (δηλ. τον θάνατο του Παύλου Μελά)  ειδοποίησα αμέσως τους αιχμαλώτους στη φυλακή να κρατήσουν μυστικό το όνομα του αρχηγού των με την ιδέα ότι θα έμενε κρυφός ο θάνατος του Μελά. Και συγχρόνως έστειλα ένα νέο Δίνε από τη Στάτιστα να πάη και να μεταφέρη στην Καστοριά αντί γενναίας αμοιβής το σώμα του Μελά για να το θάψω. Αλλά τηλεγραφικώς είχε ειδοποιηθή από το Προξενείο το Υπουργείο και η οικογένεια Μελά για το φρικτό δυστύχημα και ο κόσμος στην Αθήνα ήταν ανάστατος.

   Η τουρκική κυβέρνησις έμαθε από τηλεγραφήματα από τας Αθήνας ότι έπεσε ο Μελάς, ο γαμπρός του Δραγούμη (είχε γίνει μεγάλος θόρυβος στον τύπο) και διέταξε τηλεγραφικώς τις αρχές να εξετάσουν καλύτερα τα συμβάντα και να ανακαλύψουν το σώμα του σκοτωμένου. Μυρμηκιά στρατού έφτασε στη Στάτιστα την ίδια σχεδόν στιγμή που είχε φτάσει και ο Δίνε κι έτσι αυτός μη προφταίνοντας πια να μεταφέρη ολόκληρο το σώμα έκοψε το κεφάλι και το μετέφερε στο Πισοδέρι όπου το έθαψαν στην εκκλησία. Ο στρατός ανακάλυψε το ακέφαλο σώμα και το μετέφερε στην Καστοριά. Το έφερε στο Διοικητήριο τη στιγμή ακριβώς που είχαμε διοικητικό συμβούλιο. Από το παράθυρο είδα το στρατό να φέρνη ένα σώμα και ρώτησα τον καϊμακάμη. Αυτός μου είπε ότι είναι δήθεν το σώμα του Μήτρου Βλάχου.

Η πρώτη συνάντηση του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη με τον καπετάν Κώττα

(απόσπασμα από τα  Απομνημονεύματα του Μητροπολίτου Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη)

 

“Αφού μελέτησα την κατάσταση,  πήγα στο προξενείο του Μοναστηριού να συνεννοηθώ με τον Πεζά, τον πρόξενο. Του εξέθεσα τα πράγματα, του είπα ότι η προπαγάνδα η Βουλγαρική κερδίζει έδαφος, ότι κάθε μέρα γίνονται φόνοι κι εκβιασμοί. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες έλεγαν στους δικούς μας; «Δε θα πάτε στη Μητρόπολι». Κι αν πήγαιναν, τους σκότωναν.

Ο Πεζάς μου είπε ότι η κατάστασις αυτή είναι κι εδώ κι αλλού. Εδώ οι πιέσεις είναι τόσο μεγάλες, γιατί θέλουν να δείξουν ότι ως τον Αλιάκμονα είναι Βουλγαρία. Μου είπε όμως ο Πεζάς να κάνω μιαν έκθεσι προς την Κυ6έρνησι. Κι έκανα μια και την έστειλε ο ίδιος ο πρόξενος στο Υπουργείο. Σ’ αυτή τους υπεδείκνυα ότι ήταν αδύνατο να κρατηθεί ο αγών χωρίς ελληνικά σώματα. Η έκθεσις στάλθηκε, μα χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Σε λίγες εβδομάδες πήγα πάλι στο προξενείο και ο πρόξενος μου είπε ότι όχι μόνον δεν μας στέλναν βοήθεια, αλλά και μας εμποδίζαν. «Δεν μπορούμε να κάνωμε τίποτα» μου λέει. «Μα καλά» του απαντώ «κάθε μέρα χύνεται το αίμα το ελληνικό. Κάθε μέρα οι ορθόδοξοι αποσκιρτούν. Αυτοί σκοτώνουν. Το Κομιτάτο τους δυναμώνει. Θα μείνω λοιπόν με χέρια δεμένα; Τότε χάθηκε η Μακεδονία». Κι αυτός ήταν σύμφωνος.

 

Η δολοφονία του Μητροπολίτου Κορυτσάς, Πρεμετής και Μοσχόπολης Φωτίου Καλπίδη (9 Σεπτεμβρίου 1906)

 

Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1906, οπαδοί της ρουμανικής προπαγάνδας και αλβανίζοντες, δολοφόνησαν σε ενέδρα τον Μητροπολίτη Κορυτσάς Φώτιο.

Υπήρξε ένας από τους πολλούς ιεροεθνομάρτυρες του Μακεδονικού Αγώνα.

Όταν ἡ ρουμάνικη προπαγάνδα, ὑποβοηθούμενη ἀπό τὴν ἀλβανική, προσπάθησε νὰ καταγράψῃ τοὺς Ἕλληνες ὡς «ἀρναούτ» καὶ ὄχι ὡς «ροῦμ», μὲ σκοπὸ τὴν ἀλλοίωση τοῦ πληθυσμοῦ, ἀποσκοπῶντας νὰ δείξῃ στὶς ξένες δυνάμεις ὅτι ὁ πληθυσμὸς ἦταν ἀλβανορωμουνικός καὶ ὅτι οἱ Ἕλληνες ἦταν μιὰ μειοψηφία, ἡ ἀντίδραση τοῦ Φώτιου ἦταν ἐντονότατη.

*******

Πώς περιέγραψε ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης την κηδεία του Φωτίου:

“Λαβαίνω τηλεγράφημα ότι σκοτώθηκε ο Φώτιος κοντά σ΄ ένα χωριό δυο ώρες έξω από την Κορυτσά, όπου είχε βγει για περιοδεία. Συγχρόνως λαβαίνω και τηλεγραφική διαταγή του Πατριαρχείου να πάω αμέσως στην Κορυτσά και να κάνω την κηδεία του μακαρίτη.

 

Μακεδονικός Αγώνας: θυσίες για την ελευθερία …

(αντιγράφουμε ένα απόσπασμα από τα Απομνημονεύματα του Μητροπολίτου Καστοριάς Γερμανού Καραβαγέλη, με αφορμή την θυσία των Δημητρίου Νταλίπη και Παύλου Κύρου στις 19 και 20 Νοεμβρίου 1906)

 

” Όταν η Ελληνική κυβέρνησις απεφάσισε ν’ αναλάβει υπό την προστασία της τον αγώνα ήταν πια αρκετά αργά, γιατί σ’ ολόκληρη τη Μακεδονία είχαν σκοτωθή από το Βουλγαρικό Κομιτάτο όλοι σχεδόν οι μεγάλοι Έλληνες πατριώτες, τα στηρίγματα, να πούμε, σε κάθε τόπο του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας.

Μόνο στη δική μου περιφέρεια είχαν σκοτωθεί ο Γκέλεφ, ο Κώτας και ο Βαγγέλης, που θα βοηθούσαν τόσο τα ελληνικά σώματα. Είχαν σκοτωθεί ο παπα-Κωνσταντίνος από το Νερέτι, ο παπα-Δημήτρης από το Στρέμπενο, ο παπα-Ηλίας και ο ανεψιός του Γιώργης Γιάμος από την Ποσδίβιστα, ο παπάς του Ζελενίου, ο παπά-Χρήστος από την Πρεκοπάνα, ο δάσκαλος του Σιστέβου Αθανάσιος, τέσσαρα πρόσωπα από το Μπαψόρι σε μια νύχτα, τρεις άντρες δηλαδή και μια γυναίκα που με είχαν φιλοξενήσει στην περιοδεία μου κατά το 1901, ο δάσκαλος του Σέτομο, άλλοι από το Αητόζι, ο Ηλίας Κοβάτσης από το Σμαρδέσι, ο Ζήσης από το Απόσκεπο, τρεις γυναίκες από την Ζουμπάνιστα, που τις ξεκοίλιασαν και τις κρέμασαν από τα πόδια, ο Αργύρης από το Κομανίτσοβο, ο Λάζαρος από το Σμαρδέσι και άλλες πολλές εκατοντάδες ισχυρών παραγόντων του Ελληνισμού.

Η ταφή και η ανακομιδή των λειψάνων του Παύλου Μελά

(από το Απομνημονεύματα του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη)

 

 “Μόλις έμαθα το τραγικό γεγονός (δηλ. τον θάνατο του Παύλου Μελά)  ειδοποίησα αμέσως τους αιχμαλώτους στη φυλακή να κρατήσουν μυστικό το όνομα του αρχηγού των με την ιδέα ότι θα έμενε κρυφός ο θάνατος του Μελά. Και συγχρόνως έστειλα ένα νέο Δίνε από τη Στάτιστα να πάη και να μεταφέρη στην Καστοριά αντί γενναίας αμοιβής το σώμα του Μελά για να το θάψω. Αλλά τηλεγραφικώς είχε ειδοποιηθή από το Προξενείο το Υπουργείο και η οικογένεια Μελά για το φρικτό δυστύχημα και ο κόσμος στην Αθήνα ήταν ανάστατος.

   Η τουρκική κυβέρνησις έμαθε από τηλεγραφήματα από τας Αθήνας ότι έπεσε ο Μελάς, ο γαμπρός του Δραγούμη (είχε γίνει μεγάλος θόρυβος στον τύπο) και διέταξε τηλεγραφικώς τις αρχές να εξετάσουν καλύτερα τα συμβάντα και να ανακαλύψουν το σώμα του σκοτωμένου. Μυρμηκιά στρατού έφτασε στη Στάτιστα την ίδια σχεδόν στιγμή που είχε φτάσει και ο Δίνε κι έτσι αυτός μη προφταίνοντας πια να μεταφέρη ολόκληρο το σώμα έκοψε το κεφάλι και το μετέφερε στο Πισοδέρι όπου το έθαψαν στην εκκλησία. Ο στρατός ανακάλυψε το ακέφαλο σώμα και το μετέφερε στην Καστοριά. Το έφερε στο Διοικητήριο τη στιγμή ακριβώς που είχαμε διοικητικό συμβούλιο. Από το παράθυρο είδα το στρατό να φέρνη ένα σώμα και ρώτησα τον καϊμακάμη. Αυτός μου είπε ότι είναι δήθεν το σώμα του Μήτρου Βλάχου. Έπειτα κατέβηκε στην αυλή, εμάζεψε όσα γράμματα βρέθηκαν επάνω του και τα έφερε στο συμβούλιο. Τα γράμματα απευθύνοντο στον κύριο Τζέτζα, ψευδώνυμο του Μελά, και μεταξύ αυτών ήταν και πολλά δικά μου με το ψευδώνυμο μου Κώστας και με ιδιαίτερο κρυπτογραφικό αλφάβητο με λατινικούς χαρακτήρες. Όλα δείχναν πως ήταν κάποιος αρχηγός Τζέτζας, τίποτε δεν μαρτυρούσε πως ήταν ο Μελάς. Τότε με ρώτησε ο καϊμακάμης ποιος είναι ο σκοτωμένος. Του απάντησα: «Ονομάζεται Τζέτζας και δεν ξέρω τίποτα περισσότερο». Με ξαναρώτησε «Ποιο είναι το πραγματικό όνομα του;» Και του απάντησα πάλι ότι πιστεύω το πραγματικό όνομα του να είναι Τζέτζας. Για να μ’ αναγκάση να πω το πραγματικό όνομα, επειδή και η κυβέρνησις και το παλάτι περίμεναν εναγωνίως να μάθουν το αποτέλεσμα, ο καϊμακάμης εδήλωσε ότι ο σκοτωμένος είναι Βούλγαρος και θα φέρη από το Απόσκεπο Βουλγαρόπαπα για να τον θάψουν οι Βούλγαροι σε βουλγάρικο χωριό. Του απάντησα ότι το όνομα είναι ελληνικό, τα γράμματα ήταν μεν συνθηματικά αλλά μέσα σ’ αυτά ήταν και μερικά ελληνικά γραμμένα, ανώνυμα κι αυτά, κανένα όμως βουλγάρικο. Επομένως ο σκοτωμένος ήταν Έλληνας κι έπρεπε να μου τον παραδώση για να εκτελέσω τα τελευταία προς αυτόν καθήκοντα. Αυτός όμως επέμενε μέχρις εσχάτων να παραδώση το σώμα στους Βουλγάρους.

 

Η πρώτη συνάντηση του Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη με τον καπετάν Κώττα

(απόσπασμα από τα  Απομνημονεύματα του Μητροπολίτου Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη)

 

“Αφού μελέτησα την κατάσταση,  πήγα στο προξενείο του Μοναστηριού να συνεννοηθώ με τον Πεζά, τον πρόξενο. Του εξέθεσα τα πράγματα, του είπα ότι η προπαγάνδα η Βουλγαρική κερδίζει έδαφος, ότι κάθε μέρα γίνονται φόνοι κι εκβιασμοί. Οι Βούλγαροι κομιτατζήδες έλεγαν στους δικούς μας; «Δε θα πάτε στη Μητρόπολι». Κι αν πήγαιναν, τους σκότωναν.

 

Ο Πεζάς μου είπε ότι η κατάστασις αυτή είναι κι εδώ κι αλλού. Εδώ οι πιέσεις είναι τόσο μεγάλες, γιατί θέλουν να δείξουν ότι ως τον Αλιάκμονα είναι Βουλγαρία. Μου είπε όμως ο Πεζάς να κάνω μιαν έκθεσι προς την Κυ6έρνησι. Κι έκανα μια και την έστειλε ο ίδιος ο πρόξενος στο Υπουργείο. Σ’ αυτή τους υπεδείκνυα ότι ήταν αδύνατο να κρατηθεί ο αγών χωρίς ελληνικά σώματα. Η έκθεσις στάλθηκε, μα χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Σε λίγες εβδομάδες πήγα πάλι στο προξενείο και ο πρόξενος μου είπε ότι όχι μόνον δεν μας στέλναν βοήθεια, αλλά και μας εμποδίζαν. «Δεν μπορούμε να κάνωμε τίποτα» μου λέει. «Μα καλά» του απαντώ «κάθε μέρα χύνεται το αίμα το ελληνικό. Κάθε μέρα οι ορθόδοξοι αποσκιρτούν. Αυτοί σκοτώνουν. Το Κομιτάτο τους δυναμώνει. Θα μείνω λοιπόν με χέρια δεμένα; Τότε χάθηκε η Μακεδονία». Κι αυτός ήταν σύμφωνος.

 

Το Μαρτύριο του αγίου ιερομάρτυρος Πλάτωνος Αΐβαζίδη, πρωτοσυγκέλου Αμασείας του Πόντου (21 Σεπτεμβρίου 1921)

Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Πλάτωνος Ἀϊβαζίδου, Πρωτοσυγκέλου Ἀμασείας Πόντου

(από το βιβλίο του Πλάτωνος Κικρῆ: Ὁ Ἅγιος Ἐθνο-Ἱερομάρτυς Πλάτων, Ἑπτάλοφος, Ἀθήνα, 1997)

Ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς 21 Σεπτεμβρίου

Η ΣΥΛΛΗΨΗ ΚΑΙ Η ΦΥΛΑΚΙΣΗ ΤΟΥ

Ἤδη ἀπὸ τὸν Ἰανουάριο τοῦ 1921, εἶχαν ἀρχίσει οἱ συλλήψεις πολλῶν προυχόντων τῆς περιοχῆς ὅπου ἡ Μητρόπολη τῆς Ἀμασείας.

Τὴν νύχτα τῆς 4^ης Φεβρουαρίου 1921, γίνεται ἔφοδος ἀπὸ τὶς τουρκικὲς ἀρχὲς στὸ Μητροπολιτικὸ Μέγαρο. Συλλαμβάνεται ὁ Ἐπίσκοπος Ζήλων Εὐθύμιος, ὁ Πρωτοσύγκελλος Πλάτων καὶ ἀρκετοὶ ἀπὸ τὸ διοικητικὸ προσωπικό, καὶ ἄλλοι ὑπάλληλοι τῆς Μητροπόλεως.

Ὁ Χρῆστος Σαμουηλίδης σημειώνει: Τὰ ὀνόματά τους ἦταν ἀπὸ τὰ πιὸ γνωστὰ τῆς Σαμψοῦντας. Ἀντιπροσώπευαν τὴν ἀφόκρεμα τῆς κοινωνίας, τὸν πλοῦτο, τὴν μόρφωση καὶ τὴν ἐπιῤῥοή. Ἀνάμεσά τους ἦταν ἐπιστήμονες, γιατροί, φαρμακοποιοί, δικηγόροι, καθηγητές, δάσκαλοι, ἀνώτεροι ὑπάλληλοι τῆς Ὀθωμανικῆς Τράπεζας, τοῦ Μονοπωλείου καπνοῦ τῆς Ῥεζῆ καὶ τῶν ἄλλων ἐταιρειῶν καὶ πρακτορείων τῆς πόλης.

Τοὺς σήκωσαν ἀπὸ τὰ ζεστὰ κρεβάτια τους καὶ τοὺς ἔῤῥιξαν στὰ παγωμένα μπουντρούμια, ὑπόδικους, μὲ τὴν κατηγορία ὅτι συνεργάζονταν μὲ τοὺς ἀντάρτες τῶν βουνῶν γιὰ τὴν ἀπόσπαση τοῦ Πόντου ἀπὸ τὴν τουρκικὴ ἐπικράτεια^[1].

 

Η δολοφονία του Μητροπολίτου Κορυτσάς, Πρεμετής και Μοσχόπολης Φωτίου Καλπίδη (9 Σεπτεμβρίου 1906)

 

 

Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1906, οπαδοί της ρουμανικής προπαγάνδας και αλβανίζοντες, δολοφόνησαν σε ενέδρα τον Μητροπολίτη Κορυτσάς Φώτιο.

Υπήρξε ένας από τους πολλούς ιεροεθνομάρτυρες του Μακεδονικού Αγώνα.

Όταν ἡ ρουμάνικη προπαγάνδα, ὑποβοηθούμενη ἀπό τὴν ἀλβανική, προσπάθησε νὰ καταγράψῃ τοὺς Ἕλληνες ὡς «ἀρναούτ» καὶ ὄχι ὡς «ροῦμ», μὲ σκοπὸ τὴν ἀλλοίωση τοῦ πληθυσμοῦ, ἀποσκοπῶντας νὰ δείξῃ στὶς ξένες δυνάμεις ὅτι ὁ πληθυσμὸς ἦταν ἀλβανορωμουνικός καὶ ὅτι οἱ Ἕλληνες ἦταν μιὰ μειοψηφία, ἡ ἀντίδραση τοῦ Φώτιου ἦταν ἐντονότατη.

*******

Πώς περιέγραψε ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης την κηδεία του Φωτίου:

“Λαβαίνω τηλεγράφημα ότι σκοτώθηκε ο Φώτιος κοντά σ΄ ένα χωριό δυο ώρες έξω από την Κορυτσά, όπου είχε βγει για περιοδεία. Συγχρόνως λαβαίνω και τηλεγραφική διαταγή του Πατριαρχείου να πάω αμέσως στην Κορυτσά και να κάνω την κηδεία του μακαρίτη.

Αμέσως πήγα στην Κορυτσά. Οι Βούλγαροι ευτυχώς δεν μπορούσαν να με παρακολουθούν και στις έκτακτες περιοδείες μου, όπως τώρα, αν δεν είχαν γνώσιν πό πρωτύτερα κι έτσι αυτή την φορά τράβηξα κατ΄ ευθείαν .

Εκεί βρήκα το λαό τρομαγμένο και έπρεπε να αναφτερωσω το φρόνημά του. Την κηδεία έκανα μαζί με τον Μητροπολίτη Δυρραχίου, έπειτα Ικονίου, Προκόπιο.  Εγώ εξεφώνησα τον επικήδειο του αειμνήστου Φωτίου. Ανέβηκα στον άμβωνα και άρχισα με το προφητικό ρητό: «Ουκ εκλείψει άρχων εξ Ιούδα και ηγούμενος εκ των μηρών αυτού, έως ου έλθει ω απόκειται και αυτός προσδοκία εθνών». Και συγχρόνως με το χέρι μου έδειχνα κατά την Ελλάδα.

.

Η Έναρξη του Ελληνικού Αγώνα στη Δυτική Μακεδονία (καλοκαίρι 1904)

Η Έναρξη του Ελληνικού Αγώνα στη Δυτική Μακεδονία (Η Τύχη των Αντάρτικων Σωμάτων Μπόλα-Κόκκινου-Καούδη)

εικόνα: ο Ευθύμιος Καούδης

 

…   Μετά την επικίνδυνη κατάσταση για τον ελληνισμό της Μακεδονίας, όπως αυτή είχε δημιουργηθεί στα τέλη Ιουλίου 1904, οι δισταγμοί της Ελληνικής Κυβέρνησης άρχισαν να υποχωρούν. Η Κυβέρνηση είχε υπόψη της τα γεγονότα που οδήγησαν στην εξόντωση του Καπετάν Βαγγέλη και την εξουδετέρωση του Κώττα κι έτσι οδηγήθηκε στο συμπέρασμα ότι η αποστολή αντάρτικων σωμάτων από την Ελλάδα ήταν απαραίτητη. Με τις εκθέσεις τους οι Πρόξενοι στη Μακεδονία ζητούσαν τέτοια σώματα. Αλλά και ο ίδιος ο Ανθυπολοχαγός Παύλος Μελάς που υποστήριζε ένθερμα στην επιτροπή των αξιωματικών να σχηματιστούν σώματα από ντόπιους Ελληνομακεδόνες, δεν δίστασε για την πεποίθηση του αυτή να μονομαχήσει με τον Υπολοχαγό Κολοκοτρώνη Γεώργιο και να αλλάξει τελικά γνώμη .

…   Στα τέλη Ιουλίου, η Επιτροπή Άμυνας Κοζάνης, προσκάλεσε το Μελά για να αναλάβει την οργάνωση και την εκπαίδευση του αντάρτικου σώματος που συγκρότησε στην περιφέρεια της. Οι απεσταλμένοι της επιτροπής τον διαβεβαίωσαν ότι όλα ήταν έτοιμα και τα μόνα που χρειάζονταν ήταν αξιωματικοί και εφόδια. Ο Μελάς έφτασε στην Κοζάνη στις 19 Ιουλίου, μαζί με το Λάκη Πύρζα, παριστάνοντας το ζωέμπορο.

 

Η εξόντωση του αρχικομιτατζή Κωνστάντωφ από το σώμα του καπετάν Βάρδα, στο Λιμπίσοβο (Αη-Λιας) Καστοριάς

νύχτα 4ης προς 5η Δεκεμβρίου 1904: λίγο καιρό μετά την θυσία του Παύλου Μελά, το σώμα του καπετάν Βάρδα εξοντώνει  στο Λιμπίσοβο τον αρχικομιτατζή Κωνστάντωφ, που λυμαίνονταν τα Καστανοχώρια του Βοΐου

(μέσα σε κύκλο, το σπίτι που χτίστηκε πάνω στα θεμέλια του καμένου σπιτιού, μέσα στο οποίο κάηκε ο Κωστάντωφ)

μια άγνωστη, αλλά ιδιαίτερα σημαντική στιγμή του Μακεδονικού Αγώνα

μια ιστορία που ακούγεται ακόμα στα Καστανοχώρια του Βοΐου…

οι μνήμες μένουν ζωντανές από γενιά σε γενιά, η ελληνικότητα και η ελευθερία της Μακεδονίας έχουν κερδηθεί με αγώνες και θυσίες….Ας μην ξεχνούμε να τιμούμε τους ήρωες!

 .

Από τα Απομνημονεύματα του Δεσπότη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη:

Ήταν γνωστό ότι ο Κωνστάντωφ μια φορά τη βδομάδα πήγαινε στο Λιμπίσοβο (ση. σημερινός Αη Λιας Καστοριάς) , στο σπίτι μιας ερωμένης του Βουλγάρας. Από το Βιντελούστι (σημ. σημερινή Δαμασκηνιά Βοΐου Κοζάνης) όπου έμενε ο Βάρδας (το Βιντελούστι είναι μια ώρα μακριά από το Λιμπίσοβο) έμαθε ακριβώς την ώρα που έφτανε ο Κωνστάντωφ. Τον ειδοποίησε ο παπά-Στέργιος του χωριού Λιμπίσοβου, που ήταν από τους κρυμμένους οπαδούς μας. Όταν ερχόταν ο κακόμοιρος στη Μητρόπολη

Η εξόντωση του αρχικομιτατζή Κωνστάντωφ από το σώμα του καπετάν Βάρδα, στο Λιμπίσοβο (Αη-Λιας) Καστοριάς

νύχτα 4ης προς 5η Δεκεμβρίου 1904: λίγο καιρό μετά την θυσία του Παύλου Μελά, το σώμα του καπετάν Βάρδα εξοντώνει  στο Λιμπίσοβο τον αρχικομιτατζή Κωνστάντωφ, που λυμαίνονταν τα Καστανοχώρια του Βοΐου

(μέσα σε κύκλο, το σπίτι που χτίστηκε πάνω στα θεμέλια του καμένου σπιτιού, μέσα στο οποίο κάηκε ο Κωστάντωφ)

μια άγνωστη, αλλά ιδιαίτερα σημαντική στιγμή του Μακεδονικού Αγώνα

μια ιστορία που ακούγεται ακόμα στα Καστανοχώρια του Βοΐου…

οι μνήμες μένουν ζωντανές από γενιά σε γενιά, η ελληνικότητα και η ελευθερία της Μακεδονίας έχουν κερδηθεί με αγώνες και θυσίες….Ας μην ξεχνούμε να τιμούμε τους ήρωες!

(αναδημοσίευση παλαιότερης ανάρτησης με προσθήκη των απομνημονευμάτων του Γερμανού Καραβαγγέλη και αποσπασμάτων από εφημερίδες της εποχής)

 .

Από τα Απομνημονεύματα του Δεσπότη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη:

Ήταν γνωστό ότι ο Κωνστάντωφ μια φορά τη βδομάδα πήγαινε στο Λιμπίσοβο (ση. σημερινός Αη Λιας Καστοριάς) , στο σπίτι μιας ερωμένης του Βουλγάρας. Από το Βιντελούστι (σημ. σημερινή Δαμασκηνιά Βοΐου Κοζάνης) όπου έμενε ο Βάρδας (το Βιντελούστι είναι μια ώρα μακριά από το Λιμπίσοβο) έμαθε ακριβώς την ώρα που έφτανε ο Κωνστάντωφ. Τον ειδοποίησε ο παπά-Στέργιος του χωριού Λιμπίσοβου, που ήταν από τους κρυμμένους οπαδούς μας. Όταν ερχόταν ο κακόμοιρος στη Μητρόπολη

Η εξόντωση του αρχικομιτατζή Κωστάντωφ από το σώμα του καπετάν Βάρδα, στο Λιμπίσοβο (Αη-Λιας) Καστοριάς

μια άγνωστη, αλλά ιδιαίτερα σημαντική στιγμή του Μακεδονικού Αγώνα

μια ιστορία που ακούγεται ακόμα στα Καστανοχώρια του Βοΐου…είχαμε την τύχη να μας την αφηγηθεί μια εκατόχρονη γριούλα, που τότε ήταν κοριτσάκι και την είδε να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια της…

οι μνήμες μένουν ζωντανές από γενιά σε γενιά, η ελληνικότητα και η ελευθερία της Μακεδονίας έχουν κερδηθεί με αγώνες και θυσίες….Ας μην ξεχνούμε να τιμούμε τους ήρωες!

 

Ελλείψει άλλων πηγών στο διαδίκτυο, αντιγράφουμε από φυλλάδιο ένα κείμενο του κ. Αλεξ. Μπακαΐμη.

“Ο καπετάν Βάρδας, επικεφαλής πολυάριθμου ανταρτικού σώματος, αφού υπό δριμύτατον ψύχος πέρασε με το σώμα του τα ελληνοτουρκικά σύνορα και εν συνεχεία τον ορμητικό Αλιάκμονα  ποταμό, προχώρησε προς την Καστοριά. Ενώ όμως βρισκόταν στη Λόσνιτσα (ν.ον. Γέρμας) Καστοριάς, ειδοποιήθηκε από τον Μητροπολίτη της Γερμανό Καραβαγγέλη να αλλάξει πορεία και να μεταβεί στο Βιντελούστι (ν.ον. Δαμασκηνιά) , απ΄ όπου εξορμώντας να εξοντώσει τον επικίνδυνο αρχικομιτατζή Κωστάντοφ, από τον οποίο δεινοπαθούσαν οι Καστανοχωρίτες. Πράγματι, ο καπετάν Βάρδας και οι άνδρες του στις 2-12-1904 έφτασαν στο Βιντελούστι, όπου μετά από δυο μέρες έλαβε γράμμα από τον εφημέριοΛιμπισόβου (ν.ον. Αη-Λιας, Άγιος Ηλίας Καστοριάς)παπα- Στέργιο Κυράδη, σταλμένο με τον συγχωριανό του Αθανάσιο Μπορόζη, με το οποίο τον πληροφορούσε ότι ο Κωστάντοφ βρίσκεται στο χωριό του και τον παρακαλούσε να σπεύσει με τα παλληκάρια του να τον εξοντώσει.

 

Η εξόντωση του αρχικομιτατζή Κωστάντωφ από το σώμα του καπετάν Βάρδα, στο Λιμπίσοβο (Αη-Λιας) Καστοριάς

μια άγνωστη, αλλά ιδιαίτερα σημαντική στιγμή του Μακεδονικού Αγώνα

μια ιστορία που ακούγεται ακόμα στα Καστανοχώρια του Βοΐου…είχαμε την τύχη να μας την αφηγηθεί μια εκατόχρονη γριούλα, που τότε ήταν κοριτσάκι και την είδε να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια της…

οι μνήμες μένουν ζωντανές από γενιά σε γενιά, η ελληνικότητα και η ελευθερία της Μακεδονίας έχουν κερδηθεί με αγώνες και θυσίες….Ας μην ξεχνούμε να τιμούμε τους ήρωες!

Ελλείψει άλλων πηγών στο διαδίκτυο, αντιγράφουμε από φυλλάδιο ένα κείμενο του κ. Αλεξ. Μπακαΐμη.

“Ο καπετάν Βάρδας, επικεφαλής πολυάριθμου ανταρτικού σώματος, αφού υπό δριμύτατον ψύχος πέρασε με το σώμα του τα ελληνοτουρκικά σύνορα και εν συνεχεία τον ορμητικό Αλιάκμονα  ποταμό, προχώρησε προς την Καστοριά. Ενώ όμως βρισκόταν στη Λόσνιτσα (ν.ον. Γέρμας) Καστοριάς, ειδοποιήθηκε από τον Μητροπολίτη της Γερμανό Καραβαγγέλη να αλλάξει πορεία και να μεταβεί στο Βιντελούστι (ν.ον. Δαμασκηνιά) , απ΄ όπου εξορμώντας να εξοντώσει τον επικίνδυνο  αρχικομιτατζή Κωστάντοφ, από τον οποίο δεινοπαθούσαν οι Καστανοχωρίτες. Πράγματι, ο καπετάν Βάρδας και οι άνδρες του στις 2-12-1904 έφτασαν στο Βιντελούστι, όπου μετά από δυο μέρες έλαβε γράμμα από τον εφημέριο Λιμπισόβου (ν.ον. Αη-Λιας, Άγιος Ηλίας Καστοριάς)παπα- Στέργιο Κυράδη, σταλμένο με τον συγχωριανό του Αθανάσιο Μπορόζη, με το οποίο τον πληροφορούσε ότι ο Κωστάντοφ βρίσκεται στο χωριό του και τον παρακαλούσε να σπεύσει με τα παλληκάρια του να τον εξοντώσει.

Καπετάν Κώττας “Ο πρώτος των πρώτων” (1863 – 27 Σεπτεμβρίου 1905)

Νικολάου Τούλιου

Πολλοί υποστηρίζουν πως η Ιστορία γράφεται από τους λαούς. Άλλοι λένε πως γράφεται από τον Ένα: τον πιστό, που είναι προφήτης και γίνεται λαμπάδα και ολοκαύτωμα στην πίστη του.

Πιστεύω πως και οι δύο πλευρές έχουν δίκαιο. Ο Ένας γράφει στην Ιστορία, μα αυτός ο Ένας είναι η συνισταμένη των ελπίδων και των παραδόσεων του λαού. Είναι, δηλαδή, αυτός ο ίδιος ο λαός. Τέτοιος, ο Ένας για την Μακεδονία, είναι ο καπετάν Κώττας.

Είναι αυτός που, εδώ ψηλά στα Κορέστια, από τις Πρέσπες ως την Καρατζόβα, έγινε εικόνισμα πλάι στην Παναγιά και γι’ αυτόν ανάβει το καντήλι η Μακεδονία, αυτόν στον οποίο υποκλίνεται ο Μακεδονικός Ελληνισμός.