ΑΓΙΟΣ ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΠΗΓΑΣ (13η Σεπτεμβρίου 1601): ” ὁ μετὰ τὸ σχίσμα νέος Φώτιος”

ΑΓΙΟΣ ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΠΗΓΑΣ, ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

Στὴν ἔνδοξη στρατιὰ ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἀγωνίσθηκαν σθεναρά γιὰ τὴν θρησκευτικὴ καὶ ἐθνικὴ ἐπιβίωση τοῦ Γένους, περίοπτη θέση κατέχει ἡ μορφὴ τοῦ Μελετίου τοῦ Πηγᾶ, Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας καὶ Ἐπιτηρητοῦ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Ἀνήκει στὴν πλειάδα τῶν ἱερῶν ἀνδρῶν «οὖςἐδωροφόρησε τῷ στερεώματι τῆς Ἐκκλησίαςἡ εὔανδρος καὶ ἔνδοξός του Μίνωος Μεγαλόνησος ἀπὸ τῆς πρώτης ὥρας τῆς ζοφερᾶς χειμερινῆς ἐκείνης νυκτὸς τοῦ ἐθνικοῦ ἡμῶν βίου» 178 . Τὸν διέκρινε «ὑπέροχον ἑλληνικὸν φρόνημα, ζέον θρησκευτικὸν αἴσθημα, πνεῦμα ὀξυδερκὲς καὶ προγνωστικόν» 179.Ἀδυσώπητος πολέμιος τῆς παπικῆς θεοκρατίας, πολυτάλαντος καὶ μέ πολλά φυσικά προικισμένος προσόντα ὁ Μελέτιος ὑπῆρξε ὁ μετὰ τὸ σχίσμα νέος Φώτιος, ἀναδειχθείς ἰσοστάσιος ἐκείνου στόν ἀγῶνα κατὰ τῆς λατινικῆς προπαγάνδας, τῆς σέ βάρος τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος εὐμεθόδως ἀσκούμενης. Διακρίθηκε ὡς βαθὺς Θεολόγος, ὡς πνευματικὸς ὁδηγὸς καὶ κυβερνήτης, ὡς ρήτορας, ὡς σοφὸς παιδαγωγός καί ἄριστος μουσικός.

Ἐγεννήθηκε τό 1549 180 στήν πρωτεύουσα τῆς νήσου Κρήτης Χάνδακα ἢ Μέγα Κάστρο (σημερινὸ Ἡράκλειο), καί τό κατά κόσμον ὄνομά του ἦτανἘμμανουήλ. Εὐτύχησε νά ἔχει γονεῖς ὄχι μόνο ἔνδοξους καί ἐπιφανεῖς, ἀλλά καί διακρινόμενους γιά τήν ἀρετή καί εὐσέβεια αὐτῶν. Ὁ πατέρας του ὀνομαζόταν Παῦλος καί ἡ μητέρα του Εὐγενία καί ἐνωρὶς ἔμεινε ὀρφανός ἀπό πατέρα ἀπομείνας μέ τή μητέρα του καὶ τίς ἀδελφές του, Ἀναστασία καί τῆς Βενέτα (τῆς μετέπειτα καρείσης μοναχῆς καὶ μετονομασθείσης Εὐγενίας) καὶ τοῦ Γεωργίου.

Ἀπό τήν παιδική τουἡλικία διακρίθηκε γιά τήν φυσική εὐφυῒα του καὶ τήν κλίση του πρὸς τὰ γράμματα καί ἐφοίτησε πλησίον σοφῶν καὶ περιωνύμων διδασκάλων τῆς ἐποχῆς, μεταξὺ τῶν ὁποίων πρωτεύουσα θέση κατεῖχε ὁ ἱερομόναχος Μελέτιος ὁ Βλαστός. Κοντά στόν Βλαστό ὁ Μελέτιος ἐδιδάχθηκε τὴν ἑλληνικὴ καὶ λατινικὴ γλώσσα, γραμματική, φιλοσοφία καὶ ρητορική, τὴν κατὰΘεὸν σοφίαν, τὴν ἄκρα προσήλωση στὸ μέγα τῆς εὐσεβείας μυστήριο καὶ τίς παραδόσεις τῆς φυλῆς. Στή συνέχεια μετέβη, γιά νά συνεχίσει τίς σπουδές του στό Πατάβιον, πόλη τῆς Β. Ἰταλίας. Ἐκεῖ ἐμαθήτευσε κοντά στό διάσημο διδάσκαλο Ἰάκωβο Ζαβαρέλλα καί ἐσπούδασε φιλοσοφία, θεολογία, νομική καί ἰατρική. Ἀκολούθως ἐπέστρεψε στήν γενέτειρά του Κρήτη καί ἐκάρη μοναχός, σέ ἡλικία 25 ἐτῶν, στήν κοινοβιακή μονή Ἀγκαράθουὑπὸτοῦ ἡγουμένου αὐτῆς Σιλβέστρου. Ἀνέλαβε τή διεύθυνση τοῦ σχολείου τοῦ Χάνδακος καί παράλληλα πρὸς τὰ διδασκαλικά του καθήκοντα δὲν ἔπαυσε διὰσυνεχῶν κηρυγμάτων νὰ κατηχεῖ τὸ λαὸ καὶ νὰ ἐπισημαίνει τὸν ἐπικρεμάμενο κατὰ τῆς ἀκεραιότητος τῆς ὀρθοδόξου πίστεως κίνδυνο ἐκ μέρους τῆς παπικῆς προπαγάνδας.

Κατὰ τὸ ἔτος 1579 ὁ ἡγούμενος Ἀγκαράθου Σίλβεστρος ἐξελέγη Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας καί ἐγκατέλειψε τὴ μονή. διακονίαν. Ὅμως ἡ διευρυνομένη ἱεραποστολικὴ καὶ ἐθνική δράση τοῦ Μελετίου ἐκίνησε τό φθόνο τῶν Φράγκων κατακτητῶν, ἰδιαίτερα δὲ τοῦ λατίνου Ἀρχιεπισκόπου καὶ τῶν λατίνων μοναχῶν, οἱ ὁποῖοι μέ ἀνώνυμες ἐπιστολές ἄρχισαν συκοφαντικὴ κατ’ αὐτοῦ ἐκστρατεία μὲ σκοπὸ τὴν ἠθικὴ ἀχρήστευσή του. Ὁ Μελέτιος, ἀφοῦ ὑπέμεινε τὴν κατ’ αὐτοῦ καταδρομὴτῶν ἑτεροδόξων, ἀπογοητευθείς, ἀναγκάσθηκε νὰ ἀπέλθει τῆς προσφιλοῦς γενέτειράς του καί νά κατευθυνθεῖ πρὸς τὴ μονή Σινᾶ. Ἀργότερα ἦλθε στήν Κωνσταντινούπολη. Ἐν τῷ μεταξύ, ὁ γέροντας Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας Σίλβεστρος ἀποφάσισε νά ἀποσυρθεῖ στό μετόχι τῆς μονῆς Σινᾶστή Λίνδο ἔχοντας ὅμως κατὰνοῦν καταστρωμένο τὸ σχέδιον τῆς διαδοχῆς αὐτοῦ. Γιά τό λόγο αὐτό ἐκάλεσε δι’ ἐπιστολῆς τὸν Μελέτιο νά ἀναλάβει τό θρόνο το ῦπαλαιφάτου Πατριαρχείου. Στὴν πρόταση αὐτή ὁ Μελέτιος ἀπάντησε ἀρνητικά, ἐπικαλούμενος τίς ὑπ’ αὐτοῦ σχεδιαζόμενες ἀποστολές στήν Ἀβησσυνία καί τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς Κανόνας, κατά τούς ὁποίους«oὐ συγχκωρεῖται τοὶς Ἐπισκόποις ἑτέρους ἀνθ’ ἑαυτῶν ἐγκαθιστᾶν» 181. Ὁ Σίλβεστρος ἐπέμενε καί ὁ Μελέτιος ἐξελέγη Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας. Ἡ χειροτονία του ἔγινε στήν Ἀλεξάνδρεια, τήν 5η Αὐγούστου 1590, ἡμέρα Κυριακή, προεξάρχοντος τοῦ Ἀντιοχείας Ἰωακείμ, μέσα σέ ἀτμόσφαιρα λαϊκοῦ ἐνθουσιασμοῦ καὶ μυχίων ἐλπίδων γιά τήν ἀναγέννηση τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἀποκτοῦσε πλέον τέτοιον Ἀρχιερέα. Μετά ἀπό δεύτερη πρόσκληση τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμίου μετέβη στήν Πόλη γιά τήν ἀντιμετώπιση σοβαρῶν ἐκκλησιαστικῶν ὐποθέσεων.

Ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ἱερεμίας Β΄ ὁ Τρανὸς, παρά τά προτερήματά του, δὲν κατόρθωσε νὰ ἀπαλλάξει τὸν Οἰκουμενικὸ Θρόνο ἀπό τά συνέχόντα αὐτὸν δεινά. Θανόντος αὐτοῦ, τό 1595, καί χηρεύσαντος τοῦ Πατριαρχικοῦ Θρόνου, ἐπροτάθηκε ὡς καταλληλότερος τοῦ Ἱερεμίου διάδοχος ὁ Μελέτιος, γνωστὸς ἤδη στοὺς πατριαρχικοὺς κύκλους τῆς Πόλεως. Ἀλλ’ ὁ Μελέτιος ἀποποιήθηκε τήν πρόταση αὐτή, προβάλλοντας ὡς ἰσχυρό λόγο τὸ ἀντικανονικό τῆς μεταθέσεως αὐτοῦ. Κατόπιν τούτων, τὸ θρόνο κατέλαβε ὁ ἀπὸ Ἰωαννίνων Ματθαῖος ὁ Β΄.

Μετά ἀπό θεοφιλῆ διακονία ὁ Μελέτιος ἐκοιμήθηκε τήν 13η Σεπτεμβρίου 1601. Ἡ Ἐκκλησία κατέταξε αὐτόν στή χορεία τῶν Ἁγίων καί τιμᾶ τή μνήμη του τήν 13η Ὀκτωβρίου.

από την Αποστολική Διακονία